7.1 Algemeen overzicht

7.2 Gewestplan

Volgens het gewestplan Antwerpen, goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen, is het plangebied gelegen in zowel gebied voor ambachtelijke bedrijven en kmo’s, als gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, als gebied voor dagrecreatie, als parkgebied én woongebied.

De Slachthuislaan en de kade van het Lobroekdok zijn gelegen in een zone voor ambachtelijke bedrijven en kmo’s. Deze gebieden zijn mede bestemd voor kleine opslagplaatsen van goederen, gebruikte voertuigen en schroot, met uitzondering van afvalproducten van schadelijke aard.

De slachthuishallen en de onmiddellijke omgeving, namelijk de zone tot aan de Slachthuislaan, de Ceulemansstraat, de Lange Lobroekstraat en de Weilandstraat (inclusief de basisschool en het gebouw van de Stad Antwerpen) zijn volgens het gewestplan gelegen in de zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Onder gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen dient te worden begrepen voorzieningen die gericht zijn op de bevordering van het algemeen belang en die ten dienste van de gemeenschap worden gesteld.

De zone die in het gewestplan wordt afgebakend tot zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut wordt grotendeels (tot aan de Kalverstraat) vervangen door de bestemming van het BPA ‘Stedelijk Slachthuis en Omgeving’, gezien het BPA geldig is boven het Gewestplan. De zone in de omgeving van de slachthuishallen werd (voornamelijk) herbestemd tot zone voor groothandelsactiviteiten (cf. infra).

Het gebied ter hoogte van de bestaande sporthal en het voetbalveld zijn volgens het gewestplan bestemd als zone voor dagrecreatie. Gebieden voor dagrecreatie bevatten enkel de recreatieve en toeristische accommodatie, bij uitsluiting van alle verblijfsaccomodatie.

De groene zone langs het Noordschippersdok is dan weer gelegen in parkgebied. De parkgebieden moeten in hun staat bewaard worden of zijn bestemd om zodanig ingericht te worden, dat ze hun sociale functie vervullen. Enkel deze handelingen en werken die behoren of bijdragen tot de inrichting van het parkgebied, zijn er toegelaten.

De woningen langs de Ceulemansstraat zijn, tot slot, volgens het gewestplan gelegen in woongebied.

Gewestplan

7.3 Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen

De site voor het RUP Slachthuissite│Noordschippersdok │Lobroekdok bevat het hele plangebied van het BPA nr. 16 Stedelijk Slachthuis en omgeving. Het volledige plangebied valt overigens binnen de contouren van het GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen.

In de omgeving de site situeren zich eveneens de plangebieden van het BPA Stedelijk Park Spoor Noord, van RUP Dam West, van RUP 2060, RUP Zorgsite Kempenstraat, en van het GRUP Oosterweelverbinding.

7.3.1 GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen

Het plangebied is gelegen binnen de afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen. De Vlaamse regering heeft op 19 juni 2009 het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen definitief vastgesteld.

Met dit plan stelt de Vlaamse Regering twee zaken voor:

1. een afbakeningslijn die aangeeft waar de stedelijke ontwikkeling van het Antwerpse in de toekomst kan gebeuren.

2. aanpassingen aan de stedenbouwkundige voorschriften op verschillende locaties om nieuwe ruimte te creëren voor wonen, werken, verkeersinfrastructuur stadsbossen en stedelijk groen.

Dit brengt met zich mee dat hier een stedelijk gebiedsbeleid zal gevoerd worden. Dit betekent dat vanuit het principe van gedeconcentreerde bundeling het stedelijk gebied wordt versterkt. Hierbij vormen ontwikkeling, verdichting en concentratie de uitgangspunten. Om uitzwerming, lintbebouwing en wildgroei van activiteiten in het buitengebied te vermijden, is dit beleid gericht op het creëren van een aanbod aan bijkomende woningen, het voorzien van ruimte voor economische activiteiten, het versterken van stedelijke activiteiten en het stimuleren van andere vormen van mobiliteit. Zo wordt een versnippering van de ruimte voorkomen. Er moet echter ook rekening gehouden worden met de draagkracht van het stedelijk gebied, niet alleen kwantiteit maar ook kwaliteit van ruimte en woonomgeving staat voorop. Het is noodzakelijk om de stedelijke gebieden te vernieuwen door het doorvoeren van onder andere een meer dynamische stadsvernieuwing en door strategische projecten. Het ontwikkelen van nieuwe woontypes en kwalitatieve leefomgevingen is een doelstelling.

Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen (bron: GRUP Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen)

7.3.2 BPA nr. 16 Stedelijk Slachthuis en Omgeving

Het BPA werd goedgekeurd op 26 juni 2001.

Het bestemmingsplan dat vandaag geldig is voor de zone van de slachthuishallen is vastgelegd in dit BPA. In het BPA Stedelijk Slachthuis en Omgeving wordt de site bestemd als zone voor groothandelsactiviteiten die te maken hebben met toelevering aan horeca en detailhandel (hier voornamelijk vlees, vis en gevogelte). De woningen langs de Ceulemansstraat bevinden zich in woonzone.

Met dit BPA werd getracht de traditie van slachting, vleesverwerking en vleeshandel te behouden en verder te zetten. De urgentie was ontstaan omdat het slachthuis op 30 juni 2000 moest sluiten. In het BPA wordt geopteerd voor het voortbestaan van de bedrijven in groothandel en vleesverwerking aan de rand van het slachthuisterrein, naast het behoud en renovatie van de hallen bestemd voor het slachten, de verwerking, handel en consumptie met alle nevenactiviteiten die deze vleessector ondersteunen.

Grafisch plan BPA Stedelijk Slachthuis en omgeving (bron: Stad Antwerpen)

7.3.3 GRUP Oosterweelverbinding + wijziging

Het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Oosterweelverbinding werd definitief vastgesteld door de Vlaamse Regering op 16 juni 2006. Ondertussen is er een gewijzigde versie van het GRUP in procedure. Op 20 maart 2015 werd het GRUP Oosterweelverbinding-wijziging voorlopig vastgesteld. Het plan is van kracht sinds 30 april 2015. De twee uitvoeringsplannen samen zullen de juridische basis vormen voor de realisatie van het volledige project Oosterweelverbinding.

De aanleiding voor de opmaak van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Oosterweelverbinding – wijziging is de beslissing van de Vlaamse Regering van 14/02/2014 inzake de derde Scheldekruising: tracékeuze en bijhorende uitvoeringsvariant en exploitatievariant.

De Oosterweelverbinding tracht de Antwerpse Ring rond te maken en is vormt een onderdeel van het Masterplan 2020. Het plan streeft naar vlotter verkeer, meer veiligheid en leefbaarheid in de Antwerpse regio.

Grafisch plan GRUP Oosterweelverbinding + wijziging (bron: GRUP)

7.3.4 RUP Dam West

 
Het RUP Dam West werd definitief vastgesteld door de gemeenteraad van Antwerpen op 20 september 2010.

Het doel van het RUP was het uitbouwen van een gemengde stadswijk naast het park, met woon- en parkondersteunende voorzieningen en met verweefbare bedrijvigheid.

7.3.5 RUP 2060

Het RUP 2060 werd definitief vastgesteld door de gemeenteraad op 22 oktober 2012.

De laatste jaren onderging het plangebied, dat gekenmerkt wordt door sociale achterstand en bijhorende ruimtelijke problemen, al een gedeeltelijke metamorfose. Via grootschalige projecten en infrastructuurwerken aan de rand van het stadsdeel stelde het bestuur dit gebied in een nieuw daglicht (Park Spoor Noord, heraanleg Leien, Tunnelplaats en Astridplein, uibtreiding Centraal Station,…). Ook binnen het studiegebied zelf werden er investeringen gedaan, zoals de vestiging van de Permekebibliotheek, het Designcentrum, het bedrijvencentrum NOA, de heraanleg van een aantal straten en pleinen.

Vanuit verschillende diensten van de stedelijke administratie kwam het signaal dat een ruimtelijk uitvoeringsplan een onontbeerlijk complementair instrument vormt binnen het revitalisatieproces dat in 2060 bezig is. Dergelijk juridisch document kan bijdragen tot een evenwichtige verweving van wonen, diensten, handelszaken en horeca in dit stadsdeel en heeft potenties om een aantal ongewenste ruimtelijk mechanismen in goede banen te leiden.

Grafisch plan RUP Dam West

Grafisch plan RUP 2060

7.3.6 BPA Stedelijk Park Spoor Noord

Het BPA is op 29 juni 2005 goedgekeurd bij MB.

Het plangebied betreft een langgerekt terrein (1,6 km) tussen de Singel en Leien met een oppervlakte van 24 hectare. Dit voormalig spoorwegemplacement, dat dienst deed voor het parkeren, onderhouden en herstellen van treinstellen, betekent sinds 1873 een niemandsland en een barrière tussen de omliggende wijken Dam, Stuivenberg en Seefhoek. Sinds 1998 is het gebied op het gewestplan ingekleurd als ‘zone voor stedelijke ontwikkeling’. De NMBS, als eigenaar en gebruiker van het terrein, zette zijn activiteiten stop in 2001.

Na grondig onderzoek en intern debat over de herbestemming van de site koos de stad voor een stedelijk landschapspark. Achttien hectare (het bestaande stadspark is elf hectare) wordt ingericht als een duurzaam park met ruimte voor sport en spel, fiets- en wandelroutes en het behoud van vier authentieke spoorweggebouwen. Voor de overige 6 hectare die grenzen aan de Noorderplaats (met als werktitel Kop Spoor Noord) kregen de NMBS en Euro Immo Star (dochterbedrijf van NMBS) - in ruil voor de schenking van de gesaneerde parkgrond – bouwrechten voor de uitbouw van een commerciële zone.

Voor de volledige site werd een BPA opgemaakt waarin de herbestemming als park en commerciële zone is vastgelegd. Zowel in het ontwerp van het park als in het BPA worden twee nieuwe tunnels onder het spoor voorzien tussen de Damwijk en het park. Één tunnel hiervan is reeds gerealiseerd in het verlengde van de Demerstraat. Een tweede tunnel dient ergens ter hoogte van de aansluiting van de Lange Slachterijstraat op de Lange Lobroekstraat te worden gebouwd. Verder onderzoek en onderhandelingen zijn hiervoor nodig.

7.3.7 RUP Zorgsite Kempenstraat

Het RUP Zorgsite Kempenstraat werd definitief vastgesteld door de gemeenteraad van Antwerpen op 2 maart 2015. De deputatie van de provincie Antwerpen heeft in zitting van 23 april 2015 het RUP goedgekeurd.

Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) wenst een nieuwbouw ziekenhuis met ziekenhuisfuncties, complementaire functies en een ondergrondse parking en 2 woontorens te realiseren. Het ontwerp voor het geheel van het nieuwe ziekenhuis en complementaire functies wijkt echter op een aantal punten af van het goedgekeurde BPA Stedelijk Park Spoor Noord.

De in het BPA opgenomen stedenbouwkundige voorschriften voor deze bouwvelden zijn destijds bedacht met het oog op een gemengde stedelijke ontwikkeling. De uitzonderlijke aard van het programma en typologie van het ziekenhuis stemt echter niet overeen met de klassieke gemengde stedelijke ontwikkeling die vertaling kreeg in voorschriften in het BPA. De functie van ziekenhuis werd bij de opmaak van het BPA niet overwogen. De herziening van het BPA door middel van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) is bijgevolg noodzakelijk voor de realisatie van het ziekenhuis met de gewenste functionele mix.

Het RUP wordt opgemaakt voor de percelen W1 en W2, met een mogelijke uitbreiding tot aan de Noorderplaats en tot aan de dokranden noordwaarts.

Grafisch plan BPA Stedelijk Park Spoor Noord (bron: Stad Antwerpen)

Grafisch plan RUP Zorgsite Kempenstraat (bron: stad Antwerpen))

7.4 Verordeningen

 
Volgende verordeningen zijn van toepassing (voor zover hier geen andere bepalingen zijn opgenomen in het RUP):

• Hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (Vlaams besluit, 5/7/2013);

• Toegankelijkheid (Vlaams besluit, 5/6/2009);

• Bouwcode – herziening (gemeentelijk besluit, 7/8/2014).