De alternatieven zoals beschreven in hoofdstuk 2.1 “Alternatievenonderzoek Ontwerpend Onderzoek” (p. 36) zijn verder ontwerpmatig onderzocht door vier onafhankelijke ontwerpbureaus via de Open Oproepprocedure van de Vlaams Bouwmeester. De ontwerpbureaus kregen de opdracht om een globale, strategische visie uit te werken met inbegrip van ontwikkelingsmogelijkheden op de site zelf of grenzend hieraan. Van de vier inschrijvers opteerden drie voor bebouwing aan Hopland. Eén inschrijver werkte nog een bijkomend alternatief uit: een ondergronds gebouw onder de Rubenstuin. Deze locatie behoorde niet tot één van de zoeklocaties. De ontwerpen worden hieronder geïllustreerd en kort besproken.

2.2.1 Ontwerp Architektenburo Koen van Velson SV

De ruimtebehoefte wordt voorzien onder de Rubenstuin. Deze ondergrondse ruimte verknoopt alle functies van de Rubenssite met elkaar. De bestaande grootte en aanzicht van de tuin blijft hierdoor onaangetast. De toegang tot het ondergrondse foyer en onthaal wordt voorzien onder de historische pergola. Deze ondergrondse constructie geeft dan wel een pragmatisch antwoord op de functionele eisen maar heeft weinig stedenbouwkundige en architecturale kwaliteiten. Daarnaast kunnen ook vragen gesteld worden over de gevolgen op archeologisch en ecologisch vlak die deze ingreep op de Rubenstuin kan hebben.

Impressie van toegang onder de pergola tot het ondergrondse centrum volgens ontwerp van Architektenburo Koen van Velson SV

2.2.2 Ontwerp 6a architects

De ontwerpers voorzien een onthaalgebouw op Hopland en het nieuwe Rubenianum aan de Kolverniersstraat. Beide gebouwen worden opgevat als nieuwe Palazzi voor Rubens die verder bouwen aan het Italianiserend ideaal. Het ontwerp zorgt ook voor een meerwaarde op stedenbouwkundige schaal. Het omarmt het standpunt

van het Weiterbauen': ook eigentijdse interventies hebben het recht zichtbaar te zijn en verder te borduren op een in het verleden ingezette lijn. Vanuit de uitgangshouding van de grote waarde van de historische tuin, wordt de beleving van de tuin versterkt door de architectuur en tegelijk evoceert het een groene en visueel meer terugtredende omgeving.

De beleving van de tuin, die als het scharnier van de site wordt beschouwd, wordt door de nieuwe gebouwen versterkt. De jury van de Open Oproep oordeelde echter dat de nieuwbouwvolumes een grote omvang hebben en het evenwicht tussen oud en nieuw daardoor onder druk zetten.

Vogelvluchtperspectief van het ontwerp van 6a Architects

2.2.3 Ontwerp Bovenbouw Architectuur

jury oordeelde dat de planontwikkeling en de ruimtelijke kwaliteit van het nieuwe gebouw langs Hopland een sterke bijdrage levert aan de tuin, de Rubenssite en de ruimere omgeving. De architecturale uitwerking van het nieuwe gebouw werd minder gunstig geëvalueerd.

De

Zicht vanuit de Rubenstuin op het nieuwe gebouw aan Hopland 13, volgens ontwerp

Bovenbouw Architectuur

2.2.4 Robbrecht en Daem Architecten BV ovv CVBA

Het ontwerpvoorstel van Robbrecht en Daem Architecten wordt door de jury van de Open Oproep voorgedragen als het beste voorstel. De jury kiest daarmee voor een cultureel sterke, maar architecturaal terughoudende en qua omvang eerder bescheiden eerste fase voor het nieuwe onthaalpaviljoen en een interessante strategie en visie op een lange termijn voor de hele site. Het winnende masterplan voorzien dan wel een nieuwbouw langs de Kolveniersstraat, tegelijk maakt deze nieuwbouw een grotere, groene ruimte op de Kolvenierssite mogelijk.

Centraal perspectief vanuit Wapper met inpassing nieuw gebouw aan Hopland 13 en ontpitting van Kolvenierssite

FASE I Een 21ste eeuws onthaal en belevingscentrum op Hopland

Het bezoekersonthaal met belevingscentrum vormt de eerste stap naar de modernisering van de Rubenssite. Om de identiteit van de Rubenssite rondom haar binnentuinen te versterken, is het situeren van het nieuwe bezoekersonthaal op de vrije site op Hopland de logische keuze. Deze keuze heeft bovendien vergunningstechnisch en wat beroering van de publieke opinie betreft de minste impact.

FASE II Een 21ste eeuwse bibliotheek & back office op Hopland

Een evidente volgende stap is de realisatie van de bovenbouw van het bezoekersonthaal met belevingscentrum. Deze moet de internationaal gewaardeerde bibliotheek Rubenianum en de back office administratieve functies van het Rubenshuis een nieuw 21ste eeuws onderkomen geven.

FASE III Een 21ste eeuwse museumuitbreiding op Kolveniershof

Een derde stap bestaat erin het huidige ‘70 gebouw op het Kolveniershof af te breken en te vervangen door een tweede nieuw Galleria-gebouw dat het perspectief van Rubens’ zichtas moet afwerken.

Als derde focuspunt in de driehoeksrelatie omheen de tuinen wordt dit Galleria- gebouw de nieuwe thuis van een state of the art tentoonstellingsruimte en 21ste eeuwse back office museale faciliteiten.

Het gebouw staat als een verticaal paviljoen in wat een echte nieuwe tuin wordt, een herdenking van het voormalige Kolveniershof. De bestaande kelders worden verwijderd zodat we met hoogstammige bomen kunnen werken.

Door het verwijderen van de bestaande kelder kan de voorgevel van het Kolveniershof opnieuw met zijn colonnade tot op het vlakke maaiveld staan.

Ruimtelijke situering van de interventies binnen de drie faseringen

Zicht vanuit Rubenstuin op Hopland 13