In Marokko is de hammam al eeuwenlang een begrip. Mannen en vrouwen komen er om zich te wassen en te ontspannen, maar ook om elkaar te ontmoeten, geheimen te delen en rituelen uit te voeren. Dankzij globalisering en migratie zie je ook in westerse steden steeds meer hammams opduiken. Zoals in Antwerpen, waar verschillende badculturen elkaar ontmoeten.

Maar net nu de Marokkaanse hammam wereldwijd doorbreekt, dreigt ze in Marokko zelf te verdwijnen. Oude badhuizen sluiten de deuren of maken plaats voor moderne saunacomplexen. Zo dreigt een belangrijk stuk cultureel erfgoed, dat 2000 jaar teruggaat tot de oude Romeinen, verloren te gaan.

Samen met W-Art vzw en Al Arte vzw ging ErfgoedLab op zoek naar het hammam- en baderfgoed in Antwerpen en Marokko. Zo knoopten we het gesprek aan met groepen vrouwen over hun hammam-gebruiken in de verschillende streken in Marokko en in Antwerpen. Het Red Star Line museum nam enkele interviews af over badrituelen in Hammam Al Maghreb. We maakten een documentaire over bruidsrituelen van de Roma over de Turnhoutsebaan tot in Hammam El Medina. Jakob Ulens ging op zoek naar de verborgen geschiedenis van Het Oude Badhuis. Er werd contact gelegd met de Joodse gemeenschap om iets meer te weten te komen over mikwe-rituelen. En studenten Interieurarchitectuur van de KU Leuven bezochten het vroegere badhuis in de Paleisstraat om, met oog op ecologische en sociale duurzaamheid, te komen tot een ontwerp van het badenhuis van de toekomst. 

Al Arte en W-Art brachten in maart 2023 alle ontdekkingen en kunstfoto’s uit Gent, Brussel en Antwerpen samen in de expo 'Hammam. Steaming stories'. Parallel liep een boeiende reeks van workshops over hammamrituelen, arganolie, peeling, lezingen en hammambelevingen.

Gerelateerde artikelen:

Marokkaanse hammam-huwelijkstradities

• Met een muzikale stoet naar hammam El Madina en een groots huwelijksfeest liet erfgoedvereniging Nakhla vzw iedereen kennismaken met de Marokkaanse hammam-huwelijkstraditie. Op 15 september 2022 werd de Roma omgetoverd tot een grote bruidszaal. Een gesprek met Zohra Boucharafat van de vzw Nakhla (ondertussen omgedoopt, tot W-Art vzw)
  
  Lees meer

Over badrituelen in Antwerpen en Marokko

• In Marokko is de hammam al eeuwenlang een begrip. Mannen en vrouwen komen er naar toe om zich te wassen en te ontspannen, maar ook om elkaar te ontmoeten, geheimen te delen en rituelen uit te voeren. Met het project ‘Hammam. Steaming Stories’ gaat Nakhla vzw op zoek naar de gewoontes en badrituelen van hammams en badhuizen in Antwerpen tot Marokko.
  
  Lees meer

Een zeldzame blik door het sleutelgat van de hammamcultuur

• Ontdek de expo ‘Hammam.Steaming Stories’ vanaf 3 maart 2023 in BorgerHub aan de Turnhoutsebaan. Of neem deel aan een van de vele workshops, lezingen of bezoeken die je onderdompelen in de gebruiken, rituelen en verhalen over het baden in Antwerpen. De expo gunt je een zeldzame blik door het sleutelgat van de hammamcultuur en de culturele evolutie van badgewoontes in Antwerpen, Marokko en België.
  
  Lees meer

Hoe was het vroeger in het Oude Badhuis?

• Tot in 1990 kon je als buurtbewoner in de Stuivenbergwijk een douche nemen in wat nu het ontmoetingscentrum Oude Badhuis is. ErfgoedLab Antwerpen zoekt naar getuigen die verhalen kunnen vertellen over hoe het vroeger was.
  
  Lees meer

De geschiedenis van het Oude Badhuis

• Veel Antwerpenaren kwamen al eens in ontmoetingscentrum ‘Het Oude Badhuis’ in Antwerpen-Noord voor een workshop of een optreden. De geschiedenis van het gebouw is veel minder bekend. ErfgoedLab Antwerpen vroeg freelance historicus Jakob Ulens om in de geschiedenis van het gebouw te duiken.
  
  Lees meer