Marokkaanse hammam-huwelijkstradities
Na Gent en Brussel bracht Nakhla vzw het erfgoedproject 'HAMMAM. STEAMING STORIES' naar Antwerpen. Met een muzikale stoet naar hammam El Madina en een groots huwelijksfeest in de Roma liet deze erfgoedvereniging iedereen kennismaken met de Marokkaanse hammam-huwelijkstraditie.
De Roma werd op donderdag 15 september 2022 omgetoverd tot een grote bruidszaal. “Het was een spektakel met 200 gasten, tal van muzikanten en heerlijke gerechten, typerend voor een Marokkaans huwelijk”, vertelt Zohra Boucharafat van de vzw Nakhla (ondertussen omgedoopt, tot W-Art vzw). “Onder muzikale begeleiding werden de gasten naar de zaal geleid waar ze een concertje met traditionele huwelijksliederen voorgeschoteld kregen. Tijdens de huwelijksbrunch serveerden we de gasten zowel Vlaamse als Marokkaanse gerechtjes, om hen zo kennis te laten maken met de culinaire tradities op een bruiloft.”
Traditioneel bezoekt de bruid, getooid in een prachtige jurk, op haar huwelijksfeest de hammam. En dus trok er die dag een muzikale bruidsstoet naar hammam El Madina, op wandelafstand van de Roma. Een aantal fanfares, waaronder het Antwerpse ’t Akkoord en de Marokkaanse Balck Koyo, begeleidden de stoet. “De ouderen zongen de Slaat was-Slaam, een lofprijzing, en traditionele, betekenisvolle liedjes terwijl ze achter de bruid aanliepen. Ze eindigden met de zaghritta, het Marokkaanse woord voor een cultureel geluid, gemaakt door de beweging van de tong in mond. Ze doen dat om de bruiloft aan te kondigen.”
Rituelen in de hammam
In de hammam werden badrituelen uitgevoerd. “Daar lieten we de bruid met de bruidsmeisjes en haar familie achter. De bruid werd er ritueel gereinigd. De andere gasten keerden terug naar de Roma waar tal van workshops hen inleidden in de Marokkaanse huwelijksrituelen: een zangatelier, een workshop om henna-tattoes aan te brengen … Wanneer de bruid weer in de Roma arriveerde, serveerden we de gasten een couscousmaaltijd, het huwelijksmaal.
Typisch op een Marokkaanse bruiloft is de henna-ceremonie waarbij een hennaya met symbolische motieven op de handen en voeten van de bruid wordt getekend, als een soort geluksbrenger voor haar nieuwe leven”, legt Zohra uit. “De bezoekers ervaarden via een toneelstuk wat dat ritueel inhoudt, snoven de specifieke geuren van parfums op en hoorden de typische liederen. Aan de inkomhal werd een rode loper uitgerold, wat dit evenement in een extra feestelijke sfeer onderdompelde.”
Dit evenement vond eerder al plaats in Gent en Brussel, maar kreeg in de Roma een lokaal tintje. “We werken samen met lokale organisaties en koepelorganisaties zoals de Federatie van Marokkaanse Verenigingen, vzw Safe Space, de Universiteit Antwerpen, Avansa, Red Star Line Museum, ErfgoedLab en de Roma. Dat we in Antwerpen terechtkwamen, is niet vreemd. Hier leeft een grote Marokkaanse gemeenschap en de Roma ligt te midden van een multiculturele buurt.”
Expo over de badcultuur
In maart 2023 volgt de expo 'HAMMAM. STEAMING STORIES' die een zeldzame blik gunt op de hammamcultuur en de culturele evolutie van de badgewoontes in Marokko en België. Die expo zal lopen in het Centraal Station en in Borgerhub. “In Marokko is de hammam al eeuwenlang een begrip. Intussen zijn welnesscentra en sauna’s hip, over de hele wereld. Mannen en vrouwen komen er om te ontspannen, elkaar te ontmoeten en rituelen uit te voeren. Het huwelijksritueel voor de bruid is er daar een van." vertelt Zohra.
Tijdens de periode van expo vinden er ook gratis workshops en lezingen plaats in het Oude Badhuis.