Conflicten, time-outs en moeilijk gedrag wogen op de sfeer in de kleuterklassen en bij het leerkrachtenteam van Sint-Ludgardis in Antwerpen. Directeur Sigyn en collega Ans, juf in de 3e kleuterklas en medebezieler van het project, vertellen enthousiast over hoe leerkrachten met een positieve mindset op gedrag het verschil kunnen maken.
Sigyn, wat gaf voor jullie de doorslag om moeilijk gedrag bij kleuters concreet aan te pakken?
“Doorheen de jaren merkten we tijdens onze multidisciplinaire overleggen, zorgbesprekingen en informele gesprekken tussen collega’s een toename van gedragsproblemen en uitdagende groepsdynamieken bij onze kleutergroepen. We probeerden “brandjes te blussen” met verschillende initiatieven, maar uiteindelijk laaide het vuur zo hoog op dat we als school niet anders konden dan het collectief aan te pakken.”
Hoe kreeg het project vorm?
“Eerst brachten we de problematiek en de methodieken die leerkrachten al inzetten in kaart. Wij hadden al positieve ervaringen met het STOP 4-7 traject en Raket, een sociale vaardigheidstraining voor kleuters uit de 3e kleuterklas. Daar bouwden we op verder.
De focus op een positieve mindset op gedrag is de basis van alles. Het lijkt eenvoudig om als leerkracht aandacht te blijven geven aan positief gedrag, maar het is een hele uitdaging om dit consequent vol te houden.
Er is meer nodig dan een studiedag voor een fundamentele verandering. Er was nood aan een plan met heldere doelen waarin duidelijk werd hoe we de leerkrachten mee konden gidsen om te komen tot een gedragen aanpak.”
Ans, hoe creëerden jullie betrokkenheid bij de leerkrachten?
“We vertrokken vanuit hun ervaringen. Als schoolteam gaven we hen een stem, benoemden hun zorg en gingen samen op zoek naar wat we wilden bereiken. Het leerteam, waarin de verschillende jaren vertegenwoordigd zijn, nam hierin de leiding. Zij schreven een plan, bepaalden de acties en ze monitoren ook de evolutie.
We wilden niet alleen inzetten op losse acties en opleidingen, maar ook op een visietraject dat alle leerkrachten meeneemt. We onderzochten de ondersteuningsbehoeften van de leerkrachten zodat ze voldoende competenties ontwikkelen in het omgaan met gedragsproblemen. Samen bepaalden we dit doel: ‘de leerlingen kunnen op een warme en communicatieve wijze in relatie treden met zichzelf en met anderen.’ Daarmee was onze vlag geplant.
Het leerteam groeit ondertussen in het project en collega’s nemen verantwoordelijkheden op. Zo vertaal ik het Raket-verhaal naar de 2de kleuterklas en vind ik het fantastisch om nieuw materiaal te ontwikkelen en om collega’s hierbij te betrekken, te inspireren en ondersteunen.”
In welke mate is dit schoolproject in samenwerking met schoolontwikkeling ondersteunend geweest?
“Er moest een duurzame aanpak en visie komen, gedeeld en gedragen door het ganse team. Samenwerken met schoolontwikkeling ondersteunde ons om alles systematisch aan te pakken en te evalueren. Dat is krachtig. Werkend vanuit een principe van John Hattie rond visual learning, deelden we onze doelen op voorhand met het team. Waar willen we naartoe? Wat is onze droomklas? Hoe kan de toekomst zijn?
Het tempo waarin we dit veranderproces doormaken is het tempo van het team. Dat is een groot verschil met vorige beleidsmatige werkgroepen. Door tijd en ruimte te geven om te exploreren, bij elkaar te gaan kijken, elkaar eens aan de tand te voelen, te reflecteren... krijg je een veel beter zicht op het draagvlak, de “tegenstand” en de nodige ondersteuning.
Door in een eerste fase de visie af te toetsen met het team, te communiceren over de einddoelen, iedereen ruim te bevragen en dit te koppelen aan een visual die ons gehele traject zichtbaar maakt, startten we veel sterker.
We organiseerden ervaringsbezoeken en reflecteerden samen over de inzichten tijdens groeigesprekken. We merkten dat ons schoolteam zich kwetsbaar durfde opstellen en er was nadien véél waardering om te mogen leren van elkaar.
Het indienen van onze projectaanvraag blijft nog steeds een mijlpaal in ons tweejarige traject, eentje waar we de vruchten van zullen kunnen blijven plukken.”
Hoor je wel eens feedback van de leerkrachten zelf?
“Ja zeker, we vragen gericht feedback. Dit gebeurt dagdagelijks informeel maar ook systematisch op een meer formele manier. Juf Lynn van de 3e kleuterklas verwoordt het als volgt:
-Kinderen voelen zich goed in de klas en bij elkaar, ze delen spontaan complimenten uit en ze vertellen hoe ze zich voelen. Het gaat al vlot om samen met mij problemen op te lossen. Bij sommige kinderen gaat dit zelfs al zelfstandig, wat knap is om te zien en te horen. Het is een absolute meerwaarde geweest voor de kinderen, maar ook voor mezelf als juf en als persoon. Een positieve bril heeft gezorgd voor een positieve sfeer.-
Hoe kregen jullie ouders mee?
Ans: “Dit project heeft ons veel geleerd over samenwerken met ouders. Ondanks corona hebben we grote stappen gezet. Zo konden ouders een Raketklas meevolgen. Een Raketklas is een les waarbij de leerkracht extra inzet op gedrag. Dit door kinderen kansen te bieden rond samenwerken, grenzen aangeven of complimenten geven.
Ouders zagen hun kinderen reageren op de oefeningen en zagen ook het effect van hoe ik als juf de kleuters aansprak. Achteraf konden ze een nagesprek aanvragen om dieper in te gaan op hun eigen kleuter. Dat gesprek was erg boeiend. We konden ouders ondersteunen en alles werd beter bespreekbaar.
Ouders zijn erg enthousiast over het project. Ze ervaren dat hun kind alle kansen krijgt en zien welk effect het heeft door te focussen op positief gedrag. Ook zijn ze bereid om samen te kijken naar eventuele uitdagingen.”
Hoe voelen de kleuters zich ondertussen in de klas en hoe lossen ze problemen op?
“We ontwikkelden positief geformuleerde klasafspraken en een grafisch ontwerper maakte ze visueel en schooleigen. De tools rond emotieregulatie bij kleuters en de positief geformuleerde klasafspraken versterken onze brede basiszorg. Niet alleen de leerkracht, maar ook de kleuters zelf ondersteunen elkaar in het managen van fijn groepsgedrag. Ze blijven elkaar kansen geven, sturen bij waar nodig en leren de taal om sociale interacties en conflicten aan te gaan.
De kleuters nemen de positieve bril over van de leerkracht: ze ervaren dat je op een waarderende en constructieve manier tot duurzame oplossingen kan komen. Zo werken ze mee aan een responsieve en warme klassfeer. De STOP-DENK-DOE-strategie werkt zelfs bij de jongste kleuters. Ze leren om even te stoppen, na te denken en dan pas te handelen.”
4 tips op een rij
Schoolontwikkeling kan ook jouw school ondersteunen
Zij zoeken met jou naar een strategie en ondersteunen je bij het vernieuwingsproces. Dit kan in samenspraak met andere partners zoals bijvoorbeeld De Schoolbrug en Atlas. Vraag een verkennend gesprek aan.
