Hoe kunnen leerlingen hun motivatie boosten?

Hoe kunnen we leerlingen betrekken en hun motivatie op een duurzame manier versterken? Onderzoek toont aan dat drie psychologische basisbehoeften hierin een belangrijke rol spelen: autonomie, verbondenheid en competentie. Sarah Neyts, voormalig spijbelambtenaar en spreker aan de Impetus Academy legt uit.

De valkuil van de professional

Het is verleidelijk om als leerkracht oplossingen aan te reiken, maar te veel controle kan ervaren worden als dwingend. Leerlingen moeten zelf een rol hebben in het bepalen van de hulp die ze nodig hebben. Het gevoel van “ik moet het op jouw manier doen” kan leerlingen demotiveren, terwijl een meer afgestemde aanpak hen juist ondersteunt in hun leerproces. Door bewust in te zetten op het ABC-model (Autonomie, verBondenheid en Competentie), kunnen scholen absenteïsme helpen verminderen en de motivatie van leerlingen versterken.

A. Behoefte aan Autonomie

Autonomie betekent voor leerlingen niet per se dat ze zelfstandig taken uitvoeren. Het gaat eerder om het ervaren van keuzevrijheid en het gevoel hebben dat ze vrijwillig handelen. Als deze behoefte niet vervuld is, kan dit leiden tot frustratie. Leerlingen voelen zich dan soms gedwongen iemand te zijn die ze niet zijn, wat hun motivatie ondermijnt. Wanneer leerlingen de vrijheid ervaren om keuzes te maken die bij hen passen, groeit hun motivatie en betrokkenheid.

B. Behoefte aan Verbondenheid

Verbondenheid gaat over het gevoel van ergens bij horen en het opbouwen van warme, authentieke relaties. Dit geldt zowel voor de band met medeleerlingen als met docenten en andere schoolmedewerkers. Een praktisch voorbeeld: durven leerlingen hun hand op te steken of zijn ze bang voor negatief commentaar uit de klas?

C. Behoefte aan Competentie

Competentie draait niet enkel om het daadwerkelijk behalen van goede cijfers, maar om het gevoel bekwaam te zijn. Leerlingen die hun eigen groei en inspanningen kunnen waarderen, ervaren meer voldoening. Omgekeerd kan een leerling met een goed cijfer zich alsnog incompetent voelen als de prestatie niet aan zijn eigen verwachtingen voldoet.

Het belang van gepaste ondersteuning

Wanneer leerkrachten en directies inspelen op deze behoeften, werkt dit motiverend voor leerlingen. Echter, het is belangrijk om leerlingen niet alleen te ondersteunen vanuit positieve intenties, maar ook daadwerkelijk hun perspectief mee te nemen. Een eenzijdige benadering kan zelfs contraproductief werken. Het helpt om afstemming te zoeken en de leerling de ruimte te geven om zelf mee te denken over wat voor hem of haar werkt.

Schoolweigering en emotionele belasting

Voor sommige leerlingen kan een tekort aan vervulde basisbehoeften leiden tot schoolweigering of ernstige emotionele klachten. Het onderwijs legt hoge verwachtingen op, en wanneer leerlingen die verwachtingen internaliseren, voelen ze soms dat ze pas waardevol zijn als ze aan bepaalde standaarden voldoen. Het is dan nuttig om alternatieve routes te bieden naar succes, zodat leerlingen hun doelen kunnen bereiken zonder voortdurend tegen dezelfde hoge eisen aan te lopen.

Praktische tips voor in de klas:

1. Reflecteer dagelijks op ABC: Laat leerlingen nadenken over hun dag en reflecteren op hun eigen autonomie, verbondenheid en competentie.
2. Bied keuzevrijheid: Geef leerlingen opties waar mogelijk om hun gevoel van autonomie te vergroten.
3. Bevorder sociale interacties: Moedig samenwerking aan en bouw een hechte klasgemeenschap op.
4. Stimuleer zelfevaluatie: Help leerlingen hun eigen competentie te erkennen, ongeacht hun cijfer.

Je kunt de presentatie van Sarah nalezen met alle informatie over het ABC-model en hoe toe te passen. Op deze pagina vind je ook alle inspirerende presentaties van de laatste editie van Congres Uitvalpreventie van 18 oktober 2024.