Nancy, het valt op hoe rustig en geconcentreerd de leerlingen zijn.  Hoe hebben jullie dit aangepakt?

Ja, we horen vaak dat het hier zo rustig is. Dat is niet vanzelf gekomen. Wij startten enkele jaren geleden met onze kleuterschool aan een traject ‘effectief leren’ met Thomas More. Eén van de modules ging over klasroutines, waarbij we onderzochten hoe leerkrachten met goede routines meer rust en ruimte konden creëren. Dat is belangrijk om de kleuters tot leren te doen komen. We voelden dat we deze aanpak moesten verbreden in heel de school, voor alle leerlingen.

Ik herinner me een moment wanneer er bezoekers op school waren, en op het einde van de speeltijd ging de bel. Wat voor mij al normaal was, verbaasde de bezoekers net. Ze draaiden zich om en keken wat er was gebeurd, want het was plots muisstil. De leerlingen stonden netjes in de rij en gingen kalm naar binnen. Op een minuut tijd was de gezellige, gezonde chaotische sfeer veranderd in orde, rust en stilte. Ik besefte toen wat een gigantisch effect dit heeft, en dat maakte me echt trots.

Hoe zorg je ervoor dat die rust ook buiten de klas wordt bewaard, bijvoorbeeld op de speelplaats en in de gangen?

Routines in de school implementeren vraagt eerst en vooral een doordacht beleid. We werkten aan een concreet kader om een goed leer-en leefklimaat creëren. Zo hebben we 8 leefregels; we verwachten bijvoorbeeld van iedereen dat ze op tijd komen. Niet enkel leerlingen, ook ouders én het schoolteam. Dit maken we waar door die afspraken, maar ook door te zorgen voor ondersteuning. De bel gaat om 8.43 uur, maar kom je daarna aan, dan kan je als ouder je kind niet meer naar de klas brengen. Een ondersteunende leerkracht begeleidt deze kleuters dan naar binnen en iemand anders vangt de ouders op.

In de lagere school zet het hele schoolteam zich al vanaf 8.30 uur in om stilte in de gangen te krijgen. Het is een verademing; geen gedoe, geen chaos bij de start, maar wél op tijd kunnen beginnen aan de les. Zo winnen we bijna een kwartier aan leertijd.

Naast het feit dat het opbrengt voor leerkrachten, vraag het ook wel veel. Klopt dat?

Inderdaad. We verwachten dat heel het team op tijd is om dit te kunnen realiseren. Alle afspraken die we met de kinderen maken, gelden ook voor ons.

We doen dit erg bewust, zo ook met bezoekers. Soms voelt dit wat onwennig, maar het maakt ons meer geloofwaardig naar de leerlingen toe. Iedereen weet dat we die rust enkel kunnen realiseren als we ons allemaal aan de afspraken houden.

Zijn jullie dit schooljaar begonnen met deze nieuwe manier van werken?

Een nieuw schooljaar biedt nieuwe kansen om samen op te starten, afspraken op te frissen en nieuwe collega’s mee te nemen. We bouwen voort op wat we de vorige jaren al opstartten. In augustus gingen we met het team op bootcamp, waar we inzetten op communicatie en samenwerken. In een spel kwam aan bod wat een afspraak concreet betekent voor iedereen. Op die manier weten we wat we van elkaar mogen verwachten. Nu motiveren we elkaar en spreken we elkaar aan op de regels, ook al is het niet evident.

Hoe hebben jullie dit vertaald naar de leerlingen?  

We hingen affiches op en deelden agendawijzers uit waarop de leefafspraken stonden afgebeeld zodat de leerlingen op de hoogte waren, en communiceerden erover met ouders. Elk jaar starten we al met gouden weken waarbij de leerkracht inzet op klasdynamiek; elkaar en de klasafspraken leren kennen. Dit jaar boden we per klas extra workshops aan over respect, op tijd komen, het brein en omgaan met conflict.

Wat gebeurde er concreet in zo’n workshop?

De workshop rond omgaan met conflict viel in de smaak. We bouwden verder op Geweldloze Communicatie, waarmee de leerkrachten al vertrouwd zijn. Alle stappen om tot een oplossing te komen, werden afgebeeld op maat van de leerlingen. Iedereen kent deze methodiek nu en kan elkaar ondersteunen.

In de workshop over breinwerking vertelden we hoe we komen tot leren en waarom herhaling belangrijk is. We leerden dat door herhaling zelfs complexere opdrachten makkelijker worden; de leerlingen beseffen dat het beter is om 3 keer 10 dan 1 keer 30 minuten woordjes in te oefenen. We stonden ook stil bij hoe leren lastiger is als we veel prikkels binnenkrijgen. De kinderen voelen dat ze daar zelf impact op hebben, en dat de regels in de school er zijn om het leren voor iedereen vlotter te laten verlopen.

De workshops zijn erg nuttig, maar de kracht is om samen een kader op te bouwen en dit te vertalen naar de eigen school.

Heb je tips voor scholen die ook graag aan de slag gaan?

Tip 1: Zorg dat de ‘waarom’ duidelijk is en communiceer de aanpak helder. Neem iedereen daarin mee in werkgroepen, overleg, bootcamps…

Tip 2: Houd het aantal afspraken beperkt en maak ze concreet. 
Sta stil bij wat echt het verschil maakt. Beperk je lijst afspraken en vertaal die door naar alle groepen. Bijvoorbeeld: als je verwacht dat iedereen op tijd komt, wat houdt dat exact in voor de leerlingen, leerkrachten en ouders?

Tip 3: Hou vol en zorg voor ondersteuning.
Wil je dat de afspraken door iedereen en elke klas worden nageleefd? Zorg dan dat iedereen dezelfde informatie en ondersteuning krijgt. Teamwork is belangrijk.