Eind 2022 startte de OVAM een vrijwillig bodemonderzoek op in de Stationsbuurt Antwerpen-Centraal: Jacob Jacobsstraat, Simonsstraat, Plantin en Moretuslei, Somerstraat, Lange Kievitstraat, Leeuwerikstraat, Van Immerseelstraat, Lentestraat, Mercatorstraat en een deel van het stadspark.

Het onderzoek had 2 doelen:

• Inzicht krijgen in de kwaliteit van de bodem.
• Mogelijke risico's voor de volksgezondheid en het milieu identificeren.

Er zijn verhoogde concentraties aan de zware metalen lood, nikkel en zink in de bodem aangetroffen:

• De verhoogde concentraties variëren op verschillende boorpunten.
• De verhoogde concentraties zijn aanwezig in de toplaag en in de diepere bodemlagen.

Oorzaak van de vervuiling

De vervuiling is voornamelijk ontstaan toen het terrein werd opgehoogd met materialen die nog niet in de bodem aanwezig waren, zoals puin, baksteen en koolassen in halfweg de 19de eeuw. Dit gebeurde om de bodem klaar te maken om op te bouwen. Andere oorzaken worden niet uitgesloten.

Bijkomend bodemonderzoek

Op 14 percelen was er geen of beperkte (onder de bodemsaneringsnorm) verontreiniging en is er geen verder onderzoek nodig.

Op 6 percelen werden verhoogde concentraties in de achtertuin vastgesteld die verder onderzocht moeten worden. Op die percelen zal de OVAM daarom een beschrijvend bodemonderzoek uitvoeren. Via zo'n onderzoek kan de OVAM de omvang en risico’s van de verontreiniging gedetailleerder bepalen, om daarna te kunnen beslissen of sanering nodig is. De OVAM zal dit onderzoek op eigen kosten uitvoeren.

In afwachting van het verdere onderzoek bezorgde het Departement Zorg adviezen om de blootstelling aan de verontreiniging te beperken aan de eigenaars van de percelen, afhankelijk van de resultaten op hun perceel: 

• Percelen die nog verder onderzocht moeten worden
  In afwachting van de resultaten, raadt het Vlaamse Departement Zorg aan om uit voorzorg enkele maatregelen te nemen:
  • Eet geen zelfgeteelde groenten of zelfgeteeld fruit.
  • Eet geen eieren van eigen kippen.
  • Was je handen na werken of spelen in de tuin.
  • Vermijd dat je grond uit de tuin binnenbrengt in je huis.
  • Poets met nat.
  • Bedek de bodem in de tuin zoveel mogelijk of laat de bodem begroeien.
  • Speel of tuinier niet op of in onbedekte of onbegroeide grond.
• Percelen waar de verontreiniging zeer klein is en waar geen verder onderzoek nodig is
  Hier zijn geen maatregelen uit voorzorg nodig, want de risico’s zijn verwaarloosbaar.

Er zijn geen gevaren voor huisdieren, die kunnen in de tuin blijven rondlopen.

Aanleiding was een bodemstaal in het kader van een moestuinproject, dat de aanwezigheid van verhoogde concentraties aan zware metalen in de bodem suggereerde.

Eind 2022 voerde het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) een onderzoek in het kader van een moestuinproject in de buurt van de Jacob Jacobsstraat. Dat onderzoek suggereerde een verhoogde aanwezigheid van zware metalen in de bodem. Uit voorzorg werden er alvast enkele gezondheidsmaatregelen genomen, zoals geen groenten telen in de tuin of geen eieren eten van eigen kippen.

Daarom stelde de OVAM de erkende bodemsaneringsdeskundige SWECO Belgium nv aan om in dezelfde buurt een bodemonderzoek te doen, naar andere verhoogde concentraties aan zware metalen in de bodem. Er werd ook een beperkte risico-analyse uitgevoerd voor alle gronden waarvoor het relevant was.

De kosten voor het beschrijvend bodemonderzoek en een mogelijke sanering van de verontreiniging zullen niet ten laste van de eigenaar, exploitant of gebruiker zijn. De overheid zal dit onderzoek ambtshalve uitvoeren en de kosten ervan dragen. Dit betekent dat de eigenaars niet verantwoordelijk zijn voor de financiële lasten voor het uitvoeren van het beschrijvend bodemonderzoek en de eventuele sanering.

• Vul het contactformulier in van de OVAM, neem contact op met het team Klantenbeheer van de OVAM of mail naar bodem@ovam.be.
• Website van de OVAM
• Bekijk de presentatie van het infomoment op 3 juli 2023 vanaf pagina 2.