De praktijktesten zijn een speerpunt in de strijd van de stad Antwerpen tegen verschillende vormen van discriminatie. De eerste resultaten van de nulmeting door een onderzoeksteam van de VUB leveren een genuanceerd beeld op. Kandidaat-huurders van etnische herkomst worden in 19% (mannen) en 15% (vrouwen) van de gevallen gediscrimineerd. 6 op 10 van de makelaars discrimineert niet.

Seksuele geaardheid is in Antwerpen geen structurele grond voor discriminatie. Slechter nieuws is dat rolstoelgebruikers in 36% van de gevallen niet worden uitgenodigd, ook al willen ze appartement op het gelijkvloers huren. Naast etnische verschillen zijn er ook opvallende genderverschillen. Zo worden Belgische mannen vaker uitgenodigd dan Belgische vrouwen.

Meer dan de helft van de makelaars discrimineert zelden of nooit. Aan de andere kant discrimineert 18% van de makelaars consequent tegen etnische minderheden. Een tussengroep discrimineert af en toe.

De praktijktesten werden uitgevoerd door het onderzoeksteam van professor Pieter-Paul Verhaeghe van de VUB. Er werden 3500 testen uitgevoerd bij 280 makelaars.

Vastgoedmakelaars werden getest op discriminatie op basis van etnische herkomst, mentale en fysieke handicap, gender en seksuele oriëntatie.

Voor rolstoelgebruikers werd alleen getest bij panden op het gelijkvloers of met een lift, en met vermelding van het aanbod om redelijke aanpassingen uit te voeren op eigen kosten. Toch werd in 36% enkel de testkandidaat zonder fysieke beperking uitgenodigd.

Uit de resultaten blijkt ook dat 41% van de makelaars die antwoordden op verzoeken om een woning te bezoeken, discrimineert op basis van etnische herkomst. “We stellen vast dat een groep van 18% van de makelaars systematisch discrimineert tegen etnische minderheden. Dit zijn makelaars die allicht bewust discrimineren ”, verduidelijkt professor Verhaeghe, “Een tweede groep van 23% discrimineert af en toe. Mogelijk speelt hier ook onbewuste discriminatie of discriminatie op vraag van de klant. Het effect op de kandidaat-huurders is natuurlijk hetzelfde. ”

Gevolg is dat mannen met etnische herkomst in 19% van de tests niet werden uitgenodigd, terwijl de mannen met een Vlaamse naam wel de woning kon bezoeken. Bij vrouwen met etnische herkomst is dat 15%. Er zitten aanzienlijke verschillen tussen de herkomstgroepen. Mannen met een Turkse naam worden het vaakst (26%) gediscrimineerd, gevolgd door mannen met een Marokkaanse naam (17%), een Congolese (12%) of Roemeense naam (8%).  

Opvallend is ook dat naarmate makelaars actiever zijn op de Antwerpse huurmarkt, de mate waarin ze discrimineren daalt.

Bij homoseksuele en lesbische koppels en kandidaat-huurders met een mentale beperking werd geen structurele discriminatie vastgesteld.

De onderzoekers werken met correspondentietesten. Concreet betekent dit dat twee kandidaat-huurders reageren op een huuradvertentie op Immoweb of Zimmo met de vraag of ze het pand in kwestie kunnen bezoeken. De berichten die uitgestuurd worden zijn quasi hetzelfde, enkel de kandidaat-huurders verschillen op vlak van één van de vooropgestelde discriminatiegronden.

Een voorbeeld is een kandidaat-huurder met een Marokkaans klinkend naam en een kandidaat-huurder met een Vlaams klinkende naam die op dezelfde advertentie reageren. Kortom: hebben Mohamed en Fatima minder kans om uitgenodigd te worden voor een plaatsbezoek dan Michiel en Katrien?

De onderzoekers registreerden de reacties van de makelaars via mail, en voor het eerst ook de reacties per sms en voicemail. Daaruit werd dan opgemaakt wat de uitnodigingskans voor de verschillende doelgroepen is.

De stad koos voor een duidelijke en gefaseerde teststrategie.

• Deze resultaten zijn de nulmeting die gebeurde zonder medeweten van de makelaars.
• Nu start de tweede fase waarin in overleg met de sector een verbeterplan wordt uitgerold met concrete acties om makelaars te informeren en te trainen op basis van juiste informatie, wettelijke bepalingen en getuigenissen. Zo worden makelaars zich bewuster van hun gedrag. Tegelijk wordt al een sensibiliserende opvolgmeting uitgevoerd: er wordt opnieuw getest maar de makelaars worden hiervan verwittigd.
• Na afloop van het verbeterplan volgt na enige tijd de finale opvolgmeting zonder voorafgaande bekendmaking, zoals bij de nulmeting.

Neem contact op met Dienst Gelijke Kansen via gelijkekansen@antwerpen.be.