Ter hoogte van het kruispunt van de Bredastraat met de IJzerlaan vinden er momenteel werkzaamheden plaats in het kader van de heraanleg van de IJzerlaan. Dankzij vooronderzoek uit 2014 wisten de archeologen van de stad Antwerpen dat hier zich hier nog restanten een van de draaibruggen over de Kempische vaart bevonden uit het einde van de 19de eeuw. Daarom konden ze enkele dagen in de planning van de aannemer voorbehouden om hun onderzoek verder te zetten.

Wat troffen de archeologen aan?

De bijkomende opgravingen hebben nu het volledige draaiplatform van de brug over de historische vaart blootgelegd. Dit platform van 12 op 24 meter was verhard met platte kasseien (platines). Het bevatte nog de metalen geleiders en het mechanisme, waarmee de brug draaide.  De  metalen brug draaide rond een centrale spil ingewerkt in natuursteen.  Dit draaien gebeurde mogelijk door middel van een hydraulisch drijfwerk, zoals zichtbaar op bouwtekeningen van andere draaibruggen in Antwerpen. De technische aspecten van de werking van de brug worden de komende weken nog verder onderzocht door de archeologen. 

Op het vrijgelegde platform werden er ook vondsten aangetroffen, zoals jetons en muntjes van 50 centiemen tot 25 cent uit het begin van de 20ste eeuw en verschillende rijwielbelastingplaatjes uit de jaren ’20 en ‘30. Dit sluit aan bij de geschiedenis van de vaart, die in 1935 gedempt werd, waarbij de brug dan ook uit gebruik ging.

Verder onderzoek

Na het onderzoek werden de resten van het draaiplatform van de brug verwijderd om plaats te maken voor de nutsvoorzieningen binnen het nieuwe ontwerp. De metalen elementen van het draaimechanisme en de boorden en trappen van het platform uit natuursteen werden ontmanteld en gestockeerd. Er wordt nu onderzocht op welke manier deze elementen een plaats kunnen krijgen in het nieuwe straatbeeld van de IJzerlaan.   

Historiek van de Kempische vaart

De Kempische vaart volgde het traject van de huidige IJzerlaan. Aanvankelijk kwam het kanaal uit op het Kattendijkdok, maar bij het graven van het Asiadok (1873) werd de vaart door middel van een sluis op het nieuwe dok aangesloten. Zo verbond de vaart uiteindelijk het Noordschippersdok (1879-1957) met het Asiadok.  Bij de bouw van het Albertkanaal in 1930 werd het traject van binnenscheepvaart verlegd en in 1935 werd de Kempische vaart gedempt.

De Kempische vaart nam vrijwel de volledige breedte in van de huidige IJzerlaan. Het westelijk deel tot aan de sluis aan het Asiadok was meer dan 30 meter breed en ter hoogte van de draaibrug aan de kruising met de Bredastraat versmalde de vaart tot ca. 20 meter, terwijl de te overspannen doorgang ca 7,50m bedroeg. Deze breedte was net voldoende om een ‘Kempenaar’ door te laten. Dit was een typisch vrachtschip voor binnenscheepvaart op ondiepe kanalen. Over de Kempische vaart lagen verschillende draaibruggen, die ook nog zichtbaar zijn op oude foto’s en plannen. Bij de werken aan de sluis aan het Asiadok kon eerder ook al het draaiplatform van een van deze bruggen archeologisch geregistreerd worden. In de bouwgeschiedenis van de Kempische vaart werd de brug aan de Bredastraat als eerste aangelegd.