Meermaals per jaar begraast de kudde van de Antwerpse Stadsherder Lukas Janssens het bufferbekken naast het Geboortebos in Borsbeek. Hij is één van de vijf stadsherders die instaat voor het bermbeheer en meer bepaald het maaien van de Pidpa-bufferbekkens. In dit artikel maken we kennis met deze jonge ondernemer die zich met hart en ziel inzet om meer biodiversiteit te creëren in ons district.

Kan je jezelf even voorstellen en vertellen hoe je herder bent geworden?

Al van kindsbeen af droomde ik ervan om boer te worden. Op mijn twaalfde trok ik naar de landbouwschool en werkte ik voor en na school op een boerderij. Daarna volgde ik een biologische landbouwopleiding. Ik liep stage bij Kemp vzw, een toonaangevende landbouworganisatie die met haar schapenbegrazing zorgt voor een ecologisch verantwoorde manier van landschapsbeheer. Na mijn studies hebben ze me begeleid bij de opstart van mijn eigen schapenbegrazingsbedrijf. Dat is nu zo’n zes jaar geleden.

Wat inspireerde je om met schapen te gaan werken in plaats van een meer traditionele onderneming?

Ik wil dieren maatschappelijk nut geven. Schapen dienen niet enkel voor consumptie of als huisdier. Als herder kan ik hun natuurlijke gedrag op een maatschappelijke manier tot waarde brengen. Ik heb ook bewust gekozen om met Kempische heideschapen te werken. Dit sterke Belgische ras is enkel goed voor begrazingswerk. Zowel qua weer als qua eten kunnen ze alles verdragen en hun hoge poten maakt ze heel geschikt voor het begrazen van hellingen. Bovendien hebben ze een goed kudde-instinct, wat belangrijk is als je drukke straten moet oversteken.

Hoezeer verschilt een stadsherder met een herder in een landelijke omgeving?

Het doel waarvoor we ons inspannen is hetzelfde, maar het gebeurt op een totaal andere manier. In een stad als Antwerpen is schapen hoeden langs de staten niet mogelijk. De kudde blijft gemiddeld één tot twee weken op dezelfde locatie en graast altijd in een afgebakende zone. Als stadsherder besteed je dan ook heel veel tijd aan het opzetten en verplaatsen van omheiningen. Sporadisch word ik ’s nachts opgebeld als vandalen de omheining hebben kapotgemaakt of als er een schaap is ontsnapt omdat een wandelaar het klappoortje niet goed heeft dichtgedaan. Dat zijn de risico’s die stadsbegrazing met zich meebrengt.

Hoe ziet een typische dag als stadsherder eruit? Wat komt er allemaal bij kijken?

Mijn werkdag begint rond 8 uur. Ik ga op de verschillende locaties checken of er binnen de afgebakende zone nog voldoende voer is voor alle schapen en verplaats eventueel de flexinetten. Een andere taak die een paar keer per jaar moet gebeuren, is het ontwormen van de schapen, al hebben we daar in de stad minder last van door de vele verplaatsingen.

Welke voordelen brengt het begrazen met schapen met zich mee?

Schapen ‘maaien’ het gras kort, waardoor kruiden en bloemen meer kans krijgen om te groeien. Ze dragen ook zaden mee in hun vacht en zorgen zo op een natuurlijke manier voor meer biodiversiteit. Bovendien is schapenbegrazing een van de weinige efficiënte manieren om invasieve exoten zoals de Japanse Duizendknoop onder controle te houden. Schapen geraken ook makkelijker op moeilijk toegankelijke plaatsen, waar machinaal maaien soms helemaal niet mogelijk is. En niet onbelangrijk: het gebruik van schapen is de meest ecologische vorm van bermbeheer en in het geval van Borsbeek één van de goedkoopste oplossingen.

Hoe vaak komt de kudde grazen in Borsbeek en wanneer?

Het stadsbegrazingseizoen loopt van half april tot eind december. Gedurende die periode laat ik drie keer per jaar een kudde van 100 ooilammeren los in het Pidpa-bufferbekken. De zogenaamde stootbegrazing in het voorjaar (april/mei) neemt slechts een week in beslag en zorgt ervoor dat het gras als het ware een ‘klop’ krijgt en de bloemen kunnen schieten en voorsprong maken. In de zomer (juni/juli) is de vegetatie rijker en dikker. Dan begrazen de schapen ongeveer drie weken maar lichtjes, zodat andere soorten zaad kunnen zetten. In het najaar (september/oktober) zetten de schapen dan weer alles netjes kort om de winter in te gaan. Deze laatste graasbeurt duurt gemiddeld twee weken. Op die manier hebben we telkens de drie groeigolven mee.

Wat vind je het mooiste aspect van je werk als stadsherder?

Elke dag is anders en ik vertoef altijd buiten in het gezelschap van mijn schapen en honden. Ik prijs mezelf enorm gelukkig!