Prinshoeveweg

De Prinshoeveweg in Ekeren onderging een metamorfose van een grijze, rommelige straat naar een aangename openbare ruimte. Door het integreren van de waterloop in het openbaar domein wordt het landelijke karakter verweven met de stedelijke context. Geflankeerd door brede groenzones en toekomstbomen ontstaat met de waterloop een natuurlijke airco. Er wordt letterlijk meer zuurstof in de wijk geblazen.

Van traditionele rioleringswerken naar klimaatadaptieve wijk

Het project startte in 2016 als een klassiek wegen- en rioleringswerk waarbij de riolering gescheiden moest worden door de rioolbeheerder Aquafin in combinatie met een heraanleg van de bovenbouw door het district Ekeren. De Provincie Antwerpen stelde hierbij de vraag om ook de Donkse Beek, een waterloop van de 2de categorie, maximaal te herstellen in zijn natuurlijke staat.

De Prinshoeveweg was een straat met enigszins vreemde invulling. Aan de ene zijde staan meergezinswoningen, aan de andere zijde vrijstaande woningen en halfopen bebouwingen. Beide kanten hadden een eigen rijweg, gescheiden door een middenberm. Beide weghelften lagen ook nog eens op een verschillende hoogte. Dit gaf de indruk dat er 2 straten waren.

De belangrijkste uitdaging was het openleggen van de waterloop. Deze werd in het verleden ondergronds gebracht om plaats te maken voor verharding. Vandaag erkennen we echter de meerwaarde van groene en blauwe infrastructuur in onze steden en gemeenten. Ontwerpbureau Arcadis ging samen met de opdrachtgevers de uitdaging aan om de voordelen hiervan maximaal te benutten. We wilden de wijk enerzijds klimaatadaptiever maken en anderzijds de ruimtelijke kwaliteit verbeteren voor de bewoners. 

Het district maakte de moedige keuze om de openbare ruimte vooreerst te gebruiken voor het inpassen van de waterloop en pas in tweede instantie voor parkeerruimte.

Ruimtelijke en technische uitdaging

Al snel werd duidelijk dat het inpassen van de waterloop gepaard gaat met een belangrijk ruimtelijk vraagstuk. De bereikbaarheid van de woningen en de veiligheid moesten gewaarborgd blijven. Zo werd er door de brandweer gevraagd om langs de meergezinswoningen voldoende opstelruimte te voorzien voor een ladderwagen. Hiervoor werd een brandweg aangelegd in versterkt gras.

Met een bodembreedte van 2 m en diepte van 1,5 m vormt de waterloop een enorme uitsnede in het dwarsprofiel. Er werd een profiel uitgetekend met één verticale wand om het ruimtegebruik te optimaliseren en één groen talud van 45° ter ondersteuning van fauna en flora. Het was een technische uitdaging om binnen de beperkt beschikbare ruimte een verticale wand te bouwen en de integriteit van de bestaande nutsleidingen te waarborgen. De uitvoeringsmethode werd tijdens de werken verder op punt gesteld met de aannemer. Er zijn geprefabriceerde betonnen elementen gebruikt, met openingen naar de bodem en het talud voor infiltratie. Het groene talud bestaat uit schanskorven afgedekt met een beplant biodegradeerbaar doek.

Een ware metamorfose

De waterloop kreeg een prominente plaats in het straatbeeld. De middenberm is verdwenen. De nieuwe rijweg neemt aanzienlijk minder plaats in en is overzichtelijker. Het meanderen van de straat draagt bij aan het landelijk gevoel. De combinatie van de betonnen wand aan één kant en het natuurlijk talud aan de andere kant van de waterloop beeld de samenhang tussen stedelijke omgeving en ruimte voor water en ecologie wonderwel uit. De brandweg doet dienst als extra groenbuffer. Dit alles geeft een enorm gevoel van ruimte. Om de ecologische waarde van de waterloop te maximaliseren zijn bruggen gebruikt i.p.v. inbuizingen. Het geheel is aangevuld met bomen, voorzien van ondergrondse groeiplaatsverbetering en nieuwe openbare verlichting.

Herstellen van de waterstructuur

De Donkse Beek heeft een belangrijke rol in het Masterplan publiek domein Rozemaai en het Masterplan (water) Oude Landen. In het Rozemaaipark is de Donkse Beek als waterloop terug hersteld en in een volgende fase wordt de verbinding met de Donkse Beek gerealiseerd. 

Praktijkboek Publieke Ruimte

Het Praktijkboek Publieke Ruimte is het inspiratieboek voor openbare ruimte in Vlaanderen en Brussel sinds 2008. In het boek komen jaarlijks een 40-tal gerealiseerde projecten, door een vakjury geselecteerd, uitvoerig aan bod in woord en beeld. Het boek toont een unieke blik achter kwalitatieve (her)inrichtingsprojecten. Met het boek wil Infopunt Publieke Ruimte zorgen voor kennisverspreiding in Vlaanderen en Brussel en opdrachtgevers inspireren. Alle projecten die verschenen zijn in het boek, zijn op de Databank Publieke Ruimte terug te vinden met extra achtergrondinformatie en afbeeldingen.