Kasteel Sorghvliedt

In de achttiende eeuw telde Hoboken niet minder dan vijfentwintig ‘speelhoven’ of ‘hoven van plaisantie’, meestal van rijke handelaars die in Antwerpen woonden. Ook kasteel Sorghvliedt was zo’n zomerverblijf dat gebouwd werd tussen 1745 en 1750. Het kasteel zelf, de koetshuizen en de toegangspoort met brug tussen de koetshuizen in, zijn een ontwerp van bouwmeester Jan Pieter van Baurscheit de Jonge in classicistische rococostijl. Sorghvliedt, ‘waar de zorgen vlieden’, was tot in de helft van de twintigste eeuw in privébezit. In de lange lijst van eigenaars valt vooral de man op die opdracht gaf aan van Baurscheit om het kasteel en domein herop te bouwen, namelijk kolonel Jean Joseph du Bois. Hij wou er een herdenking aan zijn militaire carrière van maken. Dat is de reden waarom boven de hoofdingang een beeldengroep werd aangebracht met de vereiste militaria zoals speren, trommels en harnassen. Op de grondvesten van een ouder speelhuis liet van Baurscheit de oranjerie bouwen.

In 1937 kocht de gemeente Hoboken het kasteel en park aan dat al door een vorige eigenaar deels was heraangelegd als een Franse tuin. Het is nu een districtshuis waar Hobokenaars trouwen, waar de districtsraad samenkomt en waar de districtsadministratie werkt.​

Gerestaureerd wit kasteel
De restauratiewerken aan de gevel van het kasteel werden afgerond in 2019. Het beschermde monument ziet er helemaal anders uit want de gevels hebben nu een witte in plaats van rode kleur.

Tijdens de restauratie werd de verweerde cementbepleistering van de muren vervangen door een dunne kalkbepleistering die een lichte kleur kreeg. Op die manier heeft het kasteel zijn oorspronkelijke kleur teruggekregen. De achttiende eeuwse uitvoering van het gebouw had namelijk een kalkbepleistering die mogelijk bouwsporen moest verbergen.

Naast de pleisterwerken zijn de natuursteen en smeedijzeren elementen gerestaureerd. De natuurleien van het dak en de dakgoten zijn ook nagekeken en hersteld waar nodig.

Kasteel Gravenhof

Net als kasteel Sorghvliedt was het Gravenhof ooit een buitenverblijf van rijke Antwerpenaars. Louis Van den Abeele kocht het domein in 1868 voor zijn dochter Louise en haar man Emiel de Harven, een  wolmakelaar in Antwerpen. De Harven bouwde er een buitengoed en creëerde er een ontmoetingsplaats voor kunstenaars en intellectuelen. In 1878 verkoopt de Harven het dan 8 hectare grote Gravenhof. Tot 1886 was er een Rijksnormaalschool voor meisjes gevestigd. Het kasteel Gravenhof werd pas gebouwd in 1897. Het oorspronkelijke kasteel, dat in 1836 dichter bij de Kioskplaats was gebouwd, werd dan afgebroken. Het nieuwe gebouw en omliggende park werd aangekocht door Umicore, toen nog de Zilverfabriek, voor haar directeur. Het werd in 1978 aangekocht door het gemeentebestuur van Hoboken.

In de twintigste eeuw deed het gebouw dienst als politiegebouw, tot het door een brandbom zo goed als volledig uitbrandde. Het gebouw stond daarna lange tijd leeg en raakte in verval.

Sinds 2015 is het kasteel terug in gebruik, dit keer als jeugd- en cultuurcentrum Gravenhof. Het oorspronkelijke gebouw werd uitgebreid met een theaterzaal  en bijhorende bar en biedt onderdak aan de jeugd- en cultuurdienst van het district Hoboken.

Wat er zoal te beleven valt, ontdek je op www.gravenhof.org.

Kasteel Meerlenhof

Net als Sorghvliedt, Gravenhof en Broydenborg was het Meerlenhof oorspronkelijk een zomerverblijf van rijke Antwerpenaars. Al rond 1550 richtte de Antwerpse brouwer Jacques Van Male hier een hof van plaisantie op. Het huidige gebouw dateert echter van begin twintigste eeuw: Evrard Havenith voltooide het in 1918. In de volksmond wordt het Meerlenhof nog wel eens het Hof van Havenith genoemd.

Het kasteel liep heel wat schade op in de Tweede Wereldoorlog, door enkele V-bommen die in de directe omgeving vielen. In 1963 kocht de gemeente Hoboken het kasteel en na een grondige renovatie vonden verschillende overheidsdiensten er onderdak. De verkavelde gronden van het domein groeiden in de jaren zestig uit tot een hele nieuwe woonwijk en de tuin van het kasteel werd openbaar park.

Sinds 2015 is het kasteel opnieuw bewoond. Kasteel Meerlenhof is nu een cohousing-project voor twee gezinnen. Het park errond bleef openbaar.

Kasteel Broydenborg

Ook kasteel Broydenborg is van oorsprong een speelhof of Hof van Plaisantie. Balthasar van Wissenborg bouwde hier in 1540 een eerste kasteeltje. Verschillende aristocratische eigenaars volgden elkaar op tot het in 1830 in het bezit kwam van bankier Jozef Verbist. Hij liet enkele oudere bijgebouwen slopen en bouwde schuin achter het oude hof een nieuw laat-classicistisch kasteel, de huidige zuidvleugel. Adrien-Eugène van der Beken-Pasteel, eigenaar van 1871 tot 1929, breidde het kasteeluit met een hogere noordvleugel.

In 1928 werd het kasteelpark openbaar domein. Het huidige park Broydenborg was er het laatste restant van. De gemeente Hoboken kocht de rest van het domein en het kasteel in 1929, sloopte het oudere kasteel en verkavelde een deel van de gronden. In het negentiende-eeuwse gebouw kwam een Nijverheidsschool.

Later vonden er allerlei diensten van de gemeente onderdak, wat verklaart waarom oudere Hobokenaars soms nog naar het kasteel verwijzen als ‘den dop’ of het medisch schooltoezicht. Momenteel biedt het kasteel onderdak aan verschillende Hobokense verenigingen, zoals de voedselbedeling van de Welzijnsschakel Hoboken, het Rode Kruis Zuiderdistrict en het Humanistisch Verbond. Op de bovenverdieping bestudeert de Heemkundige Kring Hoboken de geschiedenis. Hun collectie is te bezichtigen op zondag van 14 tot 17 uur of na afspraak met het secretariaat.

Cockerillhof

Het Cockerillhof was de oude directeurswoning van de verdwenen scheepswerf Cockerill. Het gebouw dateert van eind negentiende eeuw en was ooit een charmant landhuis met een statige toegang vanuit de Kapelstraat en een majestueuze centrale trappenhal. In de jaren zeventig kocht de gemeente Hoboken het gebouw. Het werd toen in gebruik genomen door de gemeentelijke technische diensten tot deze verhuisden naar Antwerpen na de fusie in 1983. Daarna stond het Cockerillhof jarenlang leeg. Momenteel biedt COckerillhof een warme thuis aan jongvolwassenen met een beperking. Meer weten? Cockerillhof vzw – Inclusieve cohousing voor jongvolwassenen met een beperking