Hoe PAKT de dorst van haar groenten lest 

Op het moestuindak van PAKT mag de oogst niet mislukken. Courgetten, tomaten, eetbare bloemen kunnen op een dak weelderig groeien in het warme microklimaat, maar vragen wel het nodige water en voeding. 

De oplossing van  het dakboerteam van PAKT: water, tuinafval en voedingsstoffen zoveel mogelijk op en rond het dak bijhouden en hergebruiken.

Dorst wordt gelest met regenwater, niet met leidingwater. Het regenwater dat op het dak valt, volgt een circulaire weg:

• Op het hele dak ligt een laag lavasteen. Bovendien hebben alle moestuinbakken een opvangbak die twee weken aan waterbehoefte kunnen opvangen. Na regenval houden dak en moestuinbakken dus al een groot deel van het gevallen regenwater vast.
• Zijn de opvangbakken vol en de laag lavasteen verzadigd? Dan vloeit het overtollige regenwater naar een enorme ondergrondse regenwatertank van 200.000 liter. Een daktuin van 1800 m² kan dat wel gebruiken.
• Doorheen de daktuin loopt een druppel-irrigatiesysteem die in droge periodes aanspringt om de plantenbakken terug van regenwater te voorzien.

Hoe het zuidgerichte natuurdak van het Scoutshuis zonder onderhoud blijft pronken

In het Scoutshuis worden veel opleidingen en workshops georganiseerd. Er blijft weinig tijd over voor groendakonderhoud. Gelukkig trekt het zonovergoten natuurdak zijn plan.

Op een klassieke sedumdak, een basisgroendak met vetplanten, zou zo'n plantrekkerij geen wonder zijn: het gemiddelde sedumdak is zo schaars aangelegd dat andere planten er geen kans maken. Er komt dus amper onderhoud aan te pas.

Voor dit dak waren laag kruipende vetplanten geen optie. De wens bestond om de dakbegroeiing ook vanop straat en vanuit de ramen te zien. Bij hoge dakbeplanting komt meestal wel wat meer onderhoud kijken. De dikkere substraatlaag trekt namelijk ook concurrenten aan.

Om het moeilijker te maken voor concurrerende planten om het dak te veroveren, heeft de ontwerper een extreem droge biotoop voor kruidachtigen gecreëerd. Onder de 10 à 15 cm substraat (een mengeling van lavasteen en keien, gerecupereerd van de vorige dakbedekking) ligt er geen waterbufferlaag, maar enkel een drainagelaag dat het overtollige regenwater afvoert. Aangewaaid gazongraszaad, dat snel zou overheersen op een dak met een natte, rijke grond, maakt hier geen kans. Zo blijft de onderhoudsnood laag.

In de extreme omstandigheden horen ook aandachtig geselecteerde plantensoorten: zeer droogteminnende, hoog opgroeiende soorten die het in de natuur ook met weinig redden.

Het leuke aan dit uitgestrekte dak is ook dat de verschillende stukken in de praktijk verschillende aantal uur zon krijgen. Er ontstaan dus iets frissere en iets drogere microstukken. Deze variëteit aan habitats zorgt er ook voor dat bij moeilijke weersomstandigheden de dakplantjes hier toch nog een plekje vinden waar ze zich goed voelen. Zo vermijdt de ontwerper dat na een moeilijk jaar een groot deel van de dakbeplanting is verdwenen.

Het enige nadeel van deze opbouw: dit natuurdak kan weinig regenwater bufferen en kan dus niet verhinderen dat bij hevige regenval de riolering overbelast geraakt. 

Hoe een dak een volwaardige leefruimte kan worden

Dit dak is slechts 60 m², maar zorgt voor een diversiteit aan functies.

De serre zorgt voor:

• Zomercomfort van het huis: dreigt er oververhitting door de grote glaspartijen aan de zuidgerichte living? Dan gaan de schuifdeuren van de dakserre ‘s nachts open. Zo zorgen ze voor een natuurlijk koeling.
• Een extra zithoek op zonnige lente- en herfstdagen, wanneer het nog te koud is om met een boekje buiten te gaan zitten.
• Een mini moestuin in bakken: zonnekloppers zoals tomaten of aubergines doen het hier bijzonder goed.
• Regenwater binnen handbereik: het water vanop het dak van de serre loopt in de regenton, waardoor er altijd water bij de hand is voor de moestuinbakken.

Rondom de serre zorgt een natuurdak voor:

• Biodiversiteit (met inheems+ soorten zoals bezemkruiskruid (Senecio inaequidens), dagkoekoeksbloem (Silene dioica, smalle weegbree (Plantago lanceolata), gewone brunel (Prunella vulgaris)
• Mooi uitzicht vanuit de (leef)serre
• En alle klassieke voordelen van een groendak. 

Hoe reliëf plaats maakt voor echte bomen

Er zijn meer groendaken in Antwerpen dan je zou vermoeden. Veel gelijkvloerse binnentuinen zijn eigenlijk daktuinen, gebouwd boven ondergrondse parkeerkelders. De binnentuin van AP Hogeschool Campus Spoor Noord Ellermanstraat is hier een voorbeeld van.

Wat deze daktuin speciaal maakt, is het reliëf. De lange heuvels zijn het creatieve resultaat van een technische overweging. De boompjes hadden ook gewoon in aparte hoge bakken naast lage beplanting kunnen staan – zoals dat vaak gebeurt op pleinen met een stenen ondergrond. Hier werkte de ontwerper echter met heuvels. Die ophoging zorgt ervoor dat er voldoende ruimte is voor de wortels van een boompje.

De kronkelende heuvels geven bovendien een ruimtebeleving en knusheid aan de tuin. Het geheel is niet meteen te overzien en nodigt uit tot ontdekking.

De groenblijvende, schaduwminnende onderbeplanting met verschillende soorten varens en veldbies (Luzula sylvatica, inheems+ ) is het jaar rond attractief en vergt een minimaal aan onderhoud.

Aandachtspunt: de heuvels drogen redelijk snel uit en bevloeiing (met regenwater) is dus nodig.

Hoe een daktuin een maand zonder regen kan

Wie uitkijkt op een groendak vanop zijn terras of raam, wil vaak een weelderig groen beeld. Maar soms lukt het niet om regenwater op te vangen voor bewatering. In dat geval kan het helpen om in de dakopbouw extra waterbuffers in te bouwen. Dat gebeurde ook bij het natuurdak van beweging.net. De opbouw van het natuurdak kan een maand regenwater vasthouden en traag teruggeven aan de beplanting.

Het bijzondere aan deze dakopbouw is ook dat de 8 cm dikke waterbergende laag (prefab kratten die met mekaar in verbinding staan) zowel onder de beplanting als onder het terras doorlopen en water bergen. Omdat de kratten met elkaar in verbinding staan, vloeit het regenwater van onder het terras ook naar  het groene stuk en kan daar via capillariteit opgenomen worden door de planten.