Het is warm, maar verbazingwekkend rustig wanneer we bij Pieter en co langsgaan om meer te weten te komen over hun moestuin. De moestuin die we bezoeken maakt deel uit van Papenhof in Deurne. Op zo’n 16.000 m² vind je daar 67 tuintjes. Maar uiteraard is dat niet de enige locatie in Antwerpen. Je vindt via deze link een overzicht van de volkstuinen én de samentuinen.

Pieter: “Wij zijn enorm blij dat we hier in Deurne een tuintje hebben. We tuinieren al zo’n vier jaar samen en de eerste drie jaar deden we dat aan het fort in Merksem. Het nadeel was dat je echt moest plannen om daar naartoe te gaan omwille van de afstand. We wonen allemaal veel dichter bij deze tuin. Vijf minuten fietsen en we zijn bij onze tuin. Dat maakt een echt verschil als het bijvoorbeeld droog is en je de planten vaker water moet gaan geven.”

Pieter woont dichtbij, Schijnpoort. René komt van de Paardenmarkt: “een appartement zonder tuin en balkon,” vult hij aan. Peter en Sarah wonen in Berchem. Maar wat de vier gemeen hebben, is de liefde voor hun tuin. “Iedereen doet datgene waar hij goed in is,” begint Sarah. “Pieter verzorgt de groenten, Peter is onze bloemenman en René is de technische dienst!”

Al van jongs af aan leerde Pieter zichzelf om voor planten te zorgen. Zijn drang om buiten bezig te zijn en met zijn groene vingers aan de slag te gaan, komt helemaal van pas in deze tuin.

(lees verder onder de afbeelding)

Op zoek naar een tuin

“Onze zoektocht naar een tuin verliep eigenlijk vrij vlot. Omdat de tuin in Merksem te ver weg was, onderzochten we waar er nog andere volkstuinen waren. Zo vonden we er een in Deurne aan de Ten Eekhovelei. We stuurden een mail naar de verantwoordelijke en vulden een inschrijvingsformulier in. We moesten wel nog even wachten voor we hier een tuintje kregen, maar het wachten loonde de moeite. Na een borg van 50 euro betaald te hebben, konden we aan de slag! Begin zeker op tijd te zoeken naar een tuin of kies in tussentijd voor een tuintje waarbij je meer compromissen moet sluiten, alvorens je aan je droomtuin begint.”

Dat de vier vrienden bergen werk verzet hebben, kan je wel stellen. Letterlijk. De tuin die ze nu onderhouden moest eerst helemaal proper gemaakt worden. Onder de plantbedden moesten ze plastiek verwijderen, het gammele tuinhuis werd leeggeruimd, van een nieuw dak en goten voorzien en met de dals die ze overal vonden, maakten ze een klein terrasje.

Sarah toont enkele foto’s van hoe de tuin er in het begin uitzag. De transformatie is bijna niet te geloven als je even rondkijkt in de eetbare jungle waarin we ons nu bevinden. “Dankzij de container die de organisatie hier plaatste, konden we veel van het afval en plastiek afvoeren. Aan de andere kant vonden we in die container ook wel materialen die we konden hergebruiken in de tuin.”

(lees verder onder de afbeelding)

In een tuin moet je werken

Ook al is een volkstuin geen samentuin, in de tuin zelf doe je nu ook weer niet helemaal wat je wil. Zo is er een duidelijke verwachting naar de gebruikers om iets met hun tuin te doen. Een volkstuin moet mee zorgen voor het verkorten van de voedselketen doordat je voor een deel je eigen groenten en fruit kweekt. Enkel bloemen plaatsen in zo’n tuin is dan ook niet toegelaten, maar aan de andere kant zijn monoculturen ook weer niet aangeraden.

Pieter en co brengen die principes maar wat graag in de praktijk. In het eerste halve plantseizoen dat ze hier werkten, kozen ze voor de snelle opbrengst van vooral aardappelen, maar ondertussen is de tuin omgetoverd tot een waar lappendeken aan geuren, kleuren en smaken. Volgens René doen we er goed aan om het idee van een pixeltuin op te zoeken. Daarbij worden de teelten door elkaar gezet, zodat een natuurlijke samenwerking tussen de planten ontstaat.

En dat is wat ze hier in deze tuin ook proberen toe te passen door bijvoorbeeld bloemen tussen de groenten te zetten, zodat de bestuivers altijd iets interessant vinden, of door de sla niet allemaal bij elkaar te planten, maar meer uiteen zodat niet alles in een keer door de slakken aangevreten wordt. Pieter: “we plantten ajuin en bieslook tussen de teelten om slakken weg te houden, een aftreksel van look gieten helpt ook, of stinkertjes tegen de aaltjes. En om bladluizen te verwijderen besproei ik de planten met water uit de plantenspuit. Daarnaast hebben we Oost Indische Kers staan, een vangplant zoals ze dat noemen, omdat die bladluizen lokt. Ook de larve van lieveheersbeestjes hebben we al gebruikt.”

Peter is bijzonder trots op het feit dat er achteraan de tuin ook een stukje schaduwtuin is. Samen met René maakte hij er plaats vrij voor de composthoop, waarboven een hangsysteem voor pompoenen geknutseld werd. “Zo hebben we ons eigen pompoenendak! De takkenrillen in de schaduwtuin bieden plek aan muizen en egels om te rusten. En op termijn wil ik in het stukje schaduw tuin vooral inheemse planten zetten,” besluit Peter.

Extra tips over composteren geven we je op deze pagina.

(lees verder onder de afbeelding)

Je leert altijd bij

Waar halen zij nu zelf hun tips vandaan, willen we weten. Blijvers zijn natuurlijk het Handboek ecologisch tuinieren van Velt en de Stadsflora van de Lage Landen over de aparte bioptoop die steden zijn. Daarnaast hebben ze ook andere bronnen. De vier halen veel informatie van het internet, bezoeken zadenbeurzen om met andere tuiniers te spreken of planten te ruilen of kijken naar tv. Gardeners World van de BBC, met hun favoriete tuinman Monty Don kan je bijvoorbeeld bekijken op youtube.

De ideeën blijven ontspruiten terwijl we gezellig aan de tafel zitten. Dat deze vier tuiniers nog vol energie en plannen zitten is het minste wat je kan zeggen. De tuin is tijdens de moeilijke corona-periode hun therapie gebleken. Tijdens het afscheid geeft René me een bonte verzameling van hun tomaten mee … ideaal bij een zomerse barbecue.

(lees verder onder de afbeelding)

Volkstuin of samentuin?

Helemaal zin gekregen om zelf te gaan moestuinieren, maar niet al te veel plek? Geen nood! In Antwerpen is er een groot aanbod aan samentuinen en volkstuinen. In beide kan je je groene vingers botvieren, maar er is wel een onderscheid. De eerste vraag die je je moet stellen is welke mate van sociaal contact en samenwerking je zoekt en hoeveel tijd je er in wil steken. Samentuinen zijn veel meer gericht op samenwerking en de oogst is meestal een gedeeld iets. In een volkstuin kan je perfect voor jezelf werken, maar een tuin alleen onderhouden, vraagt wel heel wat (divers) werk. Al zijn er in beide gevallen wel gradaties. Zo heb je samentuinen met een gedeelte eigen moestuinbak of volkstuinen waarbij iedereen met een oogstfeest samen eet of de opbrengst deelt. Samen een volkstuinperceel onderhouden is natuurlijk ook een mogelijkheid. Ken je niet veel van tuinieren? Dan kan een tijdje meedraaien in een samentuin een goede leerschool zijn, in afwachting van je eigen volkstuintje.

Vraag daarom zeker bij de organisator na wat er van je verwacht wordt in jouw tuin naar keuze en wat je van de andere tuiniers en organisator mag verwachten. En dan nu, aan de slag!