1 Inleiding

De huidige bestemmingen van het gebied die in het B.P.A. aan bod komen zijn volgens het gewestplan van 03.10.1979: een gebied voor dagrecreatie, een parkgebied en een agrarisch gebied met overschrijving van een reservatiegebied.

In deze memorie van toelichting wordt uiteengezet hoe het B.P.A. tot stand kwam, zowel wat betreft de plannings- als de ruimtelijke context.

Het was noodzakelijk om de bestemmingen meer in detail te bepalen en te definiëren gelet op de visie die ontwikkeld werd omtrent het openbaar vervoer en de snelle bereikbaarheid van de stadskern vanuit de stadsrand.

2 Situering

2.1 In het stadsgewest

Het gebied situeert zich ten noorden van het district Merksem en ten zuiden van het fort van Merksem. Het wordt begrensd door de Fortsteenweg ten noorden, de as van de gewestweg Bredabaan ten oosten, ten zuiden door velden die in de reservatiestrook van de grote ring gelegen zijn en ten westen door bewoning van de Fortsteenweg en volkstuinen.

2.2 In de omgeving

1. Grootwarenhuizen op grondgebied van Merksem en Schoten

2. Kmo-zone Merksem en Schoten

3. park- en recreatiezone rond het fort van Merksem

4. reserveringsstrook grote ring

5. Merksem

6. E19

7. woonwijk “De List” (grondgebied van de gemeente Schoten)

8. Bredabaan

2.3 Enkele kenmerken

Dit B.P.A. is ongeveer rechthoekig en de oppervlakte bedraagt 8,78ha, met een lengte van ongeveer 300m en een breedte van 290m. Momenteel zijn er verschillende sportvelden aangelegd waaronder twee voetbalterreinen, een korfbalterrein, zes tennisterreinen, een overdekte sporthal en enkele club- en materiaallokalen. Langs de kant van de Bredabaan is een beplantingsstrook met voornamelijk struikgewas en langs de zuidkant een beperkte wilde beplanting tussen de velden en sportvelden. (Voor de inventaris van de bomen wordt verwezen naar de bijlage.)

3 Planningscontext

3.1 Visie: beleidsdocumenten

3.1.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

Het RSV neemt duurzame ontwikkeling als uitgangshouding, d.w.z. dat de ruimtelijke ontwikkeling gebaseerd wordt op draagkracht en kwaliteit van de ruimte. Het optimaliseren van de bestaande verkeers- en vervoersinfrastructuur, waarbij de ruimtelijke condities voor het verbeteren van het collectief vervoer worden gecreëerd, behoort tot één van de basisdoelstellingen afgeleid uit de visie “Vlaanderen open en stedelijk”.

De doelstelling voor de stedelijke mobiliteit en de opwaardering en verlenging van de Ijzeren Rijn vormen het kader voor de visie op dit plangebied.

3.1.1.1 Kwaliteitsverbetering en capaciteitsuitbreiding van stads- en streekvervoer

In de gewenste ruimtelijke structuur van de stedelijke gebieden, is één van de doelstellingen van het beleid het aanmoedigen van een efficiënt en betaalbaar openbaar vervoer. Het realiseren of vrijwaren van openbaar-vervoerslijnen in combinatie met uitwisselingsmogelijkheden (Bike & Ride, Park & Ride) tussen openbaar vervoer en andere vervoersmodi (fiets, auto) wordt vooropgesteld. Deze kwaliteitsverbetering en capaciteitsuitbreiding is één van de noodzakelijke maatregelen om het stedelijk gebied autoarm te maken.

3.1.1.2 Opwaardering en verlenging van de Ijzeren Rijn en te ontwerpen A102

Het inschakelen van de Ijzeren Rijn in het hoofdspoorwegennet is voor het goederenvervoer prioritair. De A102 (van R1 Merksem tot A13 Wommelgem) wordt geselecteerd als te ontwerpen hoofdweg. Er wordt wel gesteld dat deze pas kan worden aangelegd indien de alternatieven (optimalisering bestaande wegen door inrichtingsmaatregelen, het invoeren van maatregelen voor de ontlasting van het woon- en werkverkeer op het hoofdwegennet (vooral de R1) en de uitbouw van het hoofdwegennet als netwerk van beide autosnelwegen) uitputtend worden benut. Het plangebied wordt ten dele door de gecombineerde reserveringsgebied van beide getroffen.

3.1.2 Bestuursakkoord Stad Antwerpen

Het globaal bestuursakkoord van de stad Antwerpen vertrekt vanuit het Globaal Structuurplan Antwerpen. Het leefklimaat wordt zwaar belast door het autoverkeer. Het stadsbestuur neemt zich voor de druk van het autoverkeer ernstig te verlichten, zonder echter de toegankelijkheid van de stad in gevaar te brengen. Een geoptimaliseerd openbaar vervoer en een doeltreffend parkeerbeleid worden in het vooruitzicht gesteld. Naast de verdere uitbouw van de pre-metro, dienen de voorstadslijnen zowel aan te sluiten op degelijke Park & Ride-voorzieningen als op een fijnmazig bovengronds gemeenschappelijk vervoersnet.

3.1.3 Globaal structuurplan Antwerpen

Het concept “stadseinder en satellietkernen” is een belangrijk uitgangsgebied voor het plangebied. De begrenzing van de stad doormiddel van een groene gordel (op basis van de fortengordel) wordt primordiaal gesteld. Tevens wordt ter hoogte van Keizershoek een Park en Ride voorziening voorgesteld om reeds de overstap op het openbaar in het suburbaan gebied mogelijk te maken.

3.1.4 BPA.s in de omgeving

In de onmiddellijke omgeving zijn er geen B.P.A.’s van toepassing dit zowel voor het grondgebied van Antwerpen als dat van Schoten.

3.2 Randvoorwaarden

3.2.1 Analyse van de bestemmingsvoorschriften van het gewestplan

Gebied voor dagrecreatie

• volgens artikel 16.5 van het K.B. van 28 december 1972 bestemd voor recreatieve en toeristische accommodatie, met strikte uitsluiting van verblijfsaccomodatie

Parkgebied

• parkgebieden moeten volgens artikel 14.4.4 van het K.B. van 28 december 1972 in hun staat bewaard worden of dusdanig ingericht worden dat ze hun sociale rol vervullen

Agrarisch gebied met overschrijving van een reservatiegebied

• artikel 11.4.1 van het KB van 28 december 1972 bestemd deze gebieden voor landbouw “in de ruime zin”

• Reservatie- en erfdienstbaarheidsgebieden worden op de gewestplannen ingeschreven teneinde de realisatie van werken van openbaar nut mogelijk te maken of deze werken te beschermen of in stand te houden.

3.2.2 Bouwvrije stroken

• 30m uit de rand van de eigendom van de autosnelwegen

• 8m uit de Bredabaan

• langs de spoorweg geldt:

  • bomen mogen niet hoger zijn dan de afstand tussen de voet van de boom en de vrije rand van de spoorweg;

  • geen bomen op minder dan 6m van de vrije rand (in dit geval de bovenrand van het talud) van de spoorweg;

  • binnen 2m50 van de vrije rand (in dit geval de bovenrand van het talud) is het verboden gebouwen of werken op te trekken hoger dan het peil der spoorstaven;

  • binnen een ruimte van 20m gemeten van de vrije rand (in dit geval de bovenrand van het talud) mag de NMBS de algehele of gedeeltelijke wegruiming bevelen van de bouwwerken en stapels die dreigen in te vallen, alsmede het vellen der bomen die dreigen om te vallen en waardoor de veiligheid der treinen in gevaar zou zijn.

• 4m uit de rand van de groep persleidingen

3.2.3 Andere inrichtingsvoorwaarden

• De Bredabaan (N1) wordt tussen Antwerpen en de Nederlandse grens geselecteerd als secundaire weg type III (ontwerp van ruimtelijk structuurplan provincie Antwerpen). Dit betekent dat de Bredabaan als drager van belangrijke fiets- en openbaar vervoerverbindingen zowel lokaal als bovenlokaal zal worden uitgebouwd.

• De stamlijnen van het voorstedelijk vervoer van Antwerpen naar Kapellen-Putte en naar Wuustwezel lopen over de Bredabaan (ontwerp van ruimtelijk structuurplan provincie Antwerpen).

4 Visie

4.1 Stedelijk niveau

Om het doorgaand verkeer binnen de districten naar de stadskern op te vangen wordt getracht het openbaar vervoer zo ver mogelijk door te trekken en de aanleg te voorzien van park- & ridezones. Bovendien zal door het afnemen van het doorgaand verkeer en realisatie van een vrije tram- en busbaan een vlottere verkeersafwikkeling gerealiseerd kunnen worden.

4.2 Niveau plangebied

Door het herlokaliseren van de bestaande sportvelden kunnen een keerlus, een vrije tram- en busbaan en een parking voor personenwagens gerealiseerd worden. Deze park & ride voorziening dient een alternatief te bieden voor het doorgaand verkeer komende vanuit Brasschaat, Kapellen en Schoten. De inplanting van de park & ride voorziening houdt rekening met de beschikbaarheid van vrije percelen en met de mogelijke (parkeer- en verkeers)hinder voor eventuele aanliggende bewoning. Het ontbreken van aanliggende bewoning, toekomstige realisatie van een (goederen)spoorlijn en het doortrekken van de grote ring onderstrepen dat deze ligging de meest gunstige is. Het laat een realisatie toe die in de toekomst kan groeien naar gelang vraag en aanbod van het openbaar vervoer toenemen.

5 Concepten

5.1 Conceptelementen niveau I: Het plangebied in relatie tot de stad

5.2 Conceptelementen niveau II: Het plangebied als deel van Keizershoek

Uit de verschillende conceptelementen blijkt dat de park & ride zich bevindt op de grens van de voorstad. Door op die plaats een overstap naar het openbaar vervoer aan te bieden, kan door afname van het aantal wagens richting Antwerpen een bijdrage geleverd worden aan de verbetering van de (verkeers)leefbaarheid van de Bredabaan en aan de bereikbaarheid van de stad.

De versterking van de open-ruimte-structuur betekent enerzijds een duidelijker begrenzing van de voorstad. Anderzijds sluit de groene invulling ervan aan bij het recreatieve gebeuren van de fortsite. Op die manier wordt een duidelijke begrenzing van de kmo’s mogelijk.

5.3 Conceptelementen niveau III: Het plangebied en zijn directe omgeving

6 Ruimtelijke voorstellen

6.1 Recreatie

Sportvelden

• De aanleg van de park & ride geeft aanleiding tot een herschikking van de sportvelden. Het behoud van een gelijk aantal sportvelden staat voorop. Dit wordt gerealiseerd door een aangepaste schikking van de sportvelden binnen de beschikbare oppervlakte. Tevens blijft de aanleg van de bijhorende accommodatie en inrichting van parking mogelijk.

6.2 Park & ride

Parking park & ride

• Aanleg van een parking voor de park & ride die ontsloten wordt via de Bredabaan. De uitrit bevindt zich in de Fortsteenweg, zodanig dat een optimale verkeersafwikkeling kan gerealiseerd worden richting Kapellen, Brasschaat, Merksem en Schoten. Door de ligging van de uitrit zo dicht mogelijk op de Bredabaan te maken, wordt de hinder voor de omwonenden tot een minimum beperkt.

• De parking kan buiten de piekperioden gebruikt worden als aanvulling op de parking van de sportvelden.

• Een groene aanleg moet het buffereffect ondersteunen.

Keerlus

• Aanleg van een keerlus voor tram en haltes voor tram en bus. Tevens kan de nodige bijhorende accommodatie voorzien worden.

• maximale groenaanleg

6.3 Parkgebied

Parkgebied

• Verzorgt de groene inpassing van de verschillende activiteiten en maakt deel uit van de open-ruimte-structuur in de reserveringszone.

6.4 Openbaar domein

Openbaar domein

• Komt overeen met de Fortsteenweg en aangepaste Bredabaan.

7 Krachtlijnen voor het B.P.A.

Het B.P.A. wordt opgebouwd rond vier zoneringen:

• een zone voor recreatie

• een zone voor park & ride

• een zone voor openbaar domein met keerlus en overstaphalte

• een zone voor groen

De kwaliteitseisen die voorgesteld worden zijn:

• vlotte bereikbaarheid

• gemakkelijke en aangename overstapmogelijkheden

• heroriëntering van de bestaande sportinfrastructuur en bijhorende lokalen

• bufferzone-effect van park & ride door voldoende groenaanleg

8 Cijfergegevens

9 Bijlage

9.1 Inventaris van de bomen