(goedgekeurd door de deputatie van de provincie Antwerpen op 22 december 2006)

8.3.1 Algemeen

Het strategisch ruimtelijk structuurplan s-RSA werd goedgekeurd door de deputatie van de provincie Antwerpen op 21 december 2006.

Voor het s-RSA is in 2013 het initiatief genomen om een evaluatie en actualisatie door te voeren. Het evaluatierapport werd op 19 december 2014 goedgekeurd en hierna werd de actualisatiefase opgestart.

Het s-RSA opteert voor een subtiel ingrijpen op wat Antwerpen eigen is. Het tracht met een beperkt aantal strategische acties een maximaal stimulerend effect te hebben op de plek en zijn omgeving. Daartoe formuleert het een generiek en een gebiedsgericht actief beleid. Deze zijn complementair en kunnen niet los van elkaar worden bekeken.

8.3.2 Richtinggevend gedeelte

8.3.3 Generiek beleid

Het generiek beleid beoogt de opmaak van een algemeen referentiekader dat van toepassing is op heel de stad. Het tracht zeven beelden uit het collectief geheugen te versterken: Antwerpen als Waterstad / Ecostad / Havenstad / Spoorstad / Poreuze stad / Dorpen en Metropool / Megastad. Voor elk van deze beelden is een visie ontwikkeld die op haar beurt wordt vertaald in maatregelen en acties.

Volgens het beeld van ‘ecostad’ dienen er nieuwe ruimtelijke verbanden gelegd te worden tussen bestaande of beschermde, uitgeruste groengebieden, recreatieve voorzieningen en de woongebieden. Barrières (veelal mobiliteitsinfrastructuren) moeten hierbij weggewerkt worden. Deze verbindingen zijn essentieel voor het realiseren van het concept van een functionele en vormelijke complexiteit voor de open ruimte. Het ontwikkelen van de ontbrekende schakels (missing links) als kwaliteitsvolle open ruimtegebieden (toegankelijk maken) is een belangrijk onderdeel in de realisatie van de open ruimteverbindingen.

De site is gelegen ter hoogte van bestaande open ruimte: ecologisch en gebruiksgroen.

Vanuit de visie ‘spoorstad’ wordt de as Mechelsesteenweg en Grote Steenweg aangeduid als territoriale boulevard. De territoriale boulevards (met tramverbinding) en de alternatieve routes (voor autoverkeer) zijn wegen die het centrum van Antwerpen verbinden met andere centra in de regio (vaak de oude steenwegen), de buurgemeenten.

De tramlijnen op de territoriale boulevards worden steeds beschouwd als ruimtelijk structuurbepalend, zowel op het niveau van de straat (profielbepalend) en haar omgeving (functiebepalend) als op het niveau van de ganse stad. Ze maken van Antwerpen een ‘open’ stad voor de buurgemeenten; de tramlijnen maken deel uit van het collectieve geheugen van haar inwoners en haar bezoekers.

Aanvullend bij de selectie van de tramlijnen uit het Masterplan Antwerpen en Pegassusplan worden in het structuurplan een aantal bijkomende spoorlijnen voorgesteld. De voorstellen leggen geen lijnvoering vast; het is een stelsel van hardware dat kan ingezet worden voor combinaties van trajecten te bepalen door De Lijn. De uitvoering van deze voorstellen zijn suggesties aan De Lijn en kunnen nog verder onderzocht worden aan de hand van een potentieelonderzoek. Eén van de voorstellen voor een bijkomende spoorlijn is de Roderveldlaan tussen de Fruithoflaan en het station van Berchem.

Vanuit het beeld van de ‘poreuze stad’ wordt gestreefd naar aanpassende verschijningsvormen.

Porositeit is een materieel gegeven en heeft betrekking op de morfologie van de stad. Het is gerelateerd aan de verschillen in het stedelijk ruimtegebruik en de verschillende stromen van gebruikers in deze ruimte. De stedelijke ruimte en haar verschijningsvormen moeten zich kunnen aanpassen aan de steeds wijzigende omstandigheden en leefgewoonten in de maatschappij. De porositeit van de stad moet gebruikt en verbeterd worden door handelsactiviteiten, wonen en werken te integreren in elkaars nabijheid. Het terugdringen van de leegstand is hieraan gekoppeld.

Buiten de Kernstad (Binnenstad + 19de-eeuwse gordel) worden de stedelijke centra en aanpalende oude wijken geselecteerd. Voor deze stedelijke centra annex oude wijken kunnen eveneens gebiedsgerichte RUP’s worden opgemaakt. Eén van deze stedelijke centra is Fruithof (dit is de buurt rond de Fruithoflaan).

Mede onder de noemer van de poreuze stad is een groenstrategie uitgewerkt die erop gericht is de leefkwaliteit te garanderen. In de publieke delen moet voldoende ruimte gelaten worden voor speelruimte op wijkniveau. De ruimtelijke inventaris van groene ruimten in de stad en de inventaris tekortzones buurt- en wijkgroen, moeten ingezet worden om op stadsniveau een groennetwerk uit te bouwen.

In het beeld ‘dorpen en metropolen, policentrische stad’ wordt Fruithof geselecteerd als lokaal centrum.

Vanuit het beeld van ‘dorpen en metropolen, recreatie’ wordt het Rooi geselecteerd als cultuurrecreatieve toplocatie. Het Rooi is een bestaande cluster, die in het project van het stedelijk centrum wordt verbonden met het speelplein aan de overkant van de spoorlijn. De site bedient nu drie secundaire scholen. Het gaat om een bestaande cluster, goed gestructureerd en compact, zonder ruimtelijke tekorten. De ambitie hier is het openstellen van het gebied voor publiek gebruik. Daarnaast moet ook het recreatief medegebruik met de aanwezige sportvelden versterkt worden.

De goede bereikbaarheid van het gebied wijst op een locatie voor topvoorzieningen, wel met aandacht voor het concept van de Singel en een bijkomende tram om congestie in de omgeving te vermijden.

8.3.4 Actief beleid

Het actief beleid concentreert zich op vijf strategische ruimten: Harde Ruggengraat / Zachte Ruggengraat / Groene Singel / Levend Kanaal / Lager Netwerk met Stedelijke Centra. Binnen deze ruimten worden strategische programma’s geformuleerd, die op hun beurt specifieke projecten omvatten.

In het actief beleid van het s-RSA wordt het plangebied gecatalogeerd als een gebied van strategisch belang voor het lager netwerk met stedelijke centra.

Fruithof is geselecteerd als stedelijk buurtcentrum:

Doelstelling is de relatie te verbeteren tussen de verschillende voorzieningen en de lokale winkelstraat.

Dit buurtcentrum is ontwikkeld ten zuiden van Berchem station, langs de spoorweg. Het bestaat vooral uit een groot sportterrein, met daar rond lokale voorzieningen en woongebouwen met een hoge kwaliteit. De winkels zijn gelegen aan de Fruithoflaan, en dus aan de rand van het buurtcentrum. De spoorweg vormt een muur, die deze kern fysiek scheidt van een woonwijk die gelegen is tussen de twee zuidwaarts lopende spoorlijnen. Werken aan de spoorwegberm om passages en doorgangen te maken, kunnen de verbinding verbeteren tussen de twee gescheiden wijkdelen. De winkelstraat moet beter ontsloten worden naar het noorden via de Berchemboslaan. De open ruimte onder de bestaande torenblokken en het sportterrein moet beter verbonden worden.