1.1 REDENEN VOOR DE OPMAAK VAN HET BPA

1.1.1 Juridische waardering van de bestaande morfologische kenmerken en creëren van gepaste toekomstige bouwmogelijkheden binnen deze context

De bebouwing langs de Turnhoutsebaan wordt gekenmerkt door enerzijds een grote variatie in typologieën (verschillende bouwstijlen, -breedten en –hoogten), functies en enkele waardevolle gebouwen maar anderzijds ook door een toenemende leegstand en verkrotting. Ter hoogte van de Frank Craeybeckxlaan, Hooftvunderlei en Lakborslei zijn de laatste jaren enkele nieuwe appartementsgebouwen opgetrokken met grote bouwhoogte. Deze nieuwbouw is gebaseerd op de bepalingen uit het BPA nr5 “Het Dorp” (KB 18/09/1969). Dit plan had als doel een bouwhoogte van 6 verdiepingen langsheen de Turnhoutsebaan en 4 verdiepingen ter hoogte van het Cogelsplein te realiseren op de achteruitgelegen rooilijn (KB 09/07/1913). Het BPA nr5 is inmiddels opgeheven (MB 10/12/2000). Ondertussen hebben enkele projectontwikkelaars wel interesse om deze hoogbouwtendens ook op andere stukken van de Turnhoutsebaan door te zetten. De hoge bouwhoogte vormt echter een bedreiging van de omgevingskwaliteit van de bebouwing in de achterliggende bouwblokken, die hoofdzakelijk gekenmerkt worden door een specifieke kleinschalige morfologie. Ook de visuele relatie tussen de Turnhoutsebaan en het Rivierenhof dreigt door te hoge gebouwen verbroken te worden. Om de trend van toenemende leegstand en verkrotting te keren en de interesse voor projectontwikkeling niet te verliezen, is het noodzakelijk om nieuwe bouwmogelijkheden (gepaste bouwhoogten en perceelsbreedten) te creëren, die tevens een maximale ruimtelijke kwaliteit garanderen. Een verfijning van de bestemmingszone “woongebied” volgens gewestplan in specifieke BPA-voorschriften is hiervoor noodzakelijk.

1.1.2 Het creëren van een nieuwe gevelwand aan het Rode Kruisplein

De structuurschets Deurne-Dorp (goedkeuring gemeenteraad 28-04-2003) stelt dat, om een duidelijk centrum te creëren, het Rode Kruisplein en het Cogelsplein samen als verblijfscentrum en ontmoetingsruimte ontwikkeld moeten worden. De bestaande bebouwing tussen beide pleinen richt zich momenteel volledig op het Cogelsplein, de achterkanten van deze bebouwing liggen rechtstreeks langs het Rode Kruisplein. Om de pleinfunctie van het Rode Kruisplein, dat nu enkel als parking en één maal per week als marktplaats wordt gebruikt, op te waarderen is het noodzakelijk dat de bebouwing langs deze zijde eveneens een volwaardige afwerking krijgt en er aldus een nieuwe gevelwand langs het Rode Kruisplein gecreëerd wordt. Hiervoor is een verfijning van de bestemmingszone “woongebied” volgens het gewestplan in specifieke BPA-voorschriften noodzakelijk.

1.1.3 Het opwaarderen van de Schijnvallei en de relaties ervan met het omliggende woonweefsel

De vallei van het Groot Schijn vormt een structurerend natuurelement op het niveau Deurne-Noord. Vanuit deze vallei infiltreert het groen in Deurne-Dorp. Deze infiltratie vindt plaats ter hoogte van het Rode Kruisplein, tegenover het begraafpark Sint-Fredegandus en meer noordelijk in de Ten Eeckhovelei. Aan het Rode Kruisplein verliest de aanwezigheid van het Schijn haar kwaliteiten t.g.v. de ontoegankelijkheid van de oevers, o.a. omwille van beperkt onderhoud, weinig functionaliteit en de onderbreking van de oeverkant door de ommuring van de pastorij. Tegenover het begraafpark Sint-Fredeganus werd de open ruimte verbinding tussen het Schijn en dit park recent gedeeltelijk onderbroken door, op basis van de huidige gewestplanbestemming, de bouw van een t.o.v. het omliggende woonweefsel grootschalig carrosseriebedrijf. De resterende (minieme) verbinding dient naar de toekomst toe gevrijwaard te worden. Eenzelfde problematiek stelt zich aan de Ten Eeckhovelei: ook hier laat de gewestplanbestemming toe om de bestaande open ruimte verbinding tussen het woonweefsel en de Schijnvallei te verbreken. De vrijwaring van deze verbinding is noodzakelijk om zowel de visuele als functionele kwalitatieve integratie van het groen in het bouwweefsel te behouden. Hiervoor dient de gewestplanbestemming d.m.v. een BPA gewijzigd te worden.

1.1.4 De inrichting en bereikbaarheid van de 'vage gronden' aan het M. De Queeckerplein

De gronden achter het sociale huisvestingsproject (hoek Hooftvunderlei-Katteweg) zijn op het gewestplan ingekleurd als woongebied, maar zijn niet gelegen langs een uitgeruste weg en kennen bijgevolg ook geen ontsluiting. De Katteweg is slechts een smal voetpadje. Er moet de mogelijkheid gecreëerd worden om deze gronden te ontsluiten en er tevens op een kwalitatieve wijze nieuwe bebouwing te voorzien. Hierbij dient rekening gehouden te worden met de toegankelijkheid en gebruiksmogelijkheden van het achtergelegen speelpleintje en de doorwaadbaarheid van deze zone tussen enerzijds de Turnhoutsebaan en anderzijds het districtshuis. Een kwalitatieve invulling van dit gebied kan enkel gegarandeerd worden via meer specifieke voorschriften.

1.1.5 De bestemming van de Brouwerij en de creatie van een publiek plein

De structuurschets gaat uit van het behoud en de steun van het huidige gebruik van de brouwerij door de verschillende verenigingen. Uit het bouwfysisch onderzoek van de brouwerij komt de slechte toestand van het zuidelijke lage deel sterk naar voren, met suggestie tot afbraak. De afbraak van dit gedeelte creëert nieuwe ruimte in het fijnmazig weefsel van de stegen, op een plaats die gedomineerd wordt door de schaal en hoogte van de brouwerij en de recente uitbreiding van het “Speelscholeke”. Tevens maakt een nieuwe open ruimte, als compensatie, het mogelijk om de “vage gronden” aan de Stalinstraat te bebouwen. Het publieke karakter van zowel de brouwerij als een nieuw te voorzien plein dienen vastgelegd te worden.

1.2 SITUERING VAN HET PLANGEBIED

Het plangebied bevindt zich langs de Turnhoutsebaan in Deurne-Noord en grenst aan zuidelijk zijde aan het Rivierenhof. Aan westelijke zijde bevindt zich de Antwerpse Ring.

1.3 AFBAKENING VAN HET PLANGEBIED

Het BPA wordt begrensd door het Rivierenhof, de Ring, het begraafpark Sint-Fredegandus, de Pieter De Ridderstraat, de Gallifortlei, de Leeuwlandstraat en de Hooftvunderlei.

1.4 BESCHRIJVING VAN DE BESTAANDE TOESTAND

Deurne-Dorp wordt morfologisch gekenmerkt door een veelheid van typologieën. Centraal bevindt zich een historische kern, bestaande uit steegjes met kleinschalige arbeiderswoningen. Deze kern wordt dwars doorsneden door de Turnhoutsebaan, waarlangs zich een typische steenwegbebouwing ontwikkeld heeft die zich verder oostwaarts langs deze invalsweg verder zet. Aansluitend op de historische kern is in de loop van de 20e eeuw een soort rationele bouwblokkenstructuur ontstaan die nagenoeg in heel het overige deel van Deurne-Noord terug te vinden is. Deze morfologische structuur wordt van noord naar zuid doorsneden door een as van grootschalige voorzieningen (atheneum, districtshuis,…) langs de Frank Craeybeckxlaan. In de historische kern zijn enkele opvallende waardevolle gebouwen, die bijdragen tot het typische “dorpskarakter”, gesitueerd: de kerk, de brouwerij, de parochiezaal, de pastorij, het heemkundig museum,… . Tenslotte bevinden zich ten westen van Deurne-Dorp, net over het Schijn en op grondgebied van het district Borgerhout, nog twee hoogbouwblokken.

Naast de grootschalige voorzieningenas zijn er nog een aantal lokale voorzieningen in het woonweefsel verweven (speelscholeke, supermarkten, ocmw,…). De detailhandel en horeca is geclusterd rond het Cogelsplein (hoofdzakelijk horeca) , de Turnhoutsebaan, de Frank Craeybeckxlaan en de Gallifortlei. Vooral langs de Turnhoutsebaan maakt de winkelcluster een versnipperde indruk door de vele laagstaande panden.

Wat betreft de groenstructuur wordt Deurne-Dorp langs zuidwestelijke zijde omgeven door het park Rivierenhof en de Schijnvallei. De Turnhoutsebaan en Hooftvunderlei doorsnijden deze groenstructuur. De voormalige begraafplaats Sint-Fredegandus wordt omgevormd tot een begraafpark en maakt zo eveneens deel uit van de groenstructuur. De verlinting langs de Lakborslei dreigt de relatie tussen deze open ruimte en de Schijnvallei te verbreken.

De Turnhoutsebaan vormt, als één van de belangrijke invalswegen van Antwerpen, een breuk doorheen Deurne-Dorp. Ter hoogte van de historische kern wordt deze invalsweg gekenmerkt door een zeer smal wegprofiel, waar auto’s, trams, bussen, fietsers en voetgangers elk over minimale en onvoldoende ruimte beschikken. De Turnhoutsebaan is hierdoor een drukke verkeersbarrière tussen de twee helften van het Dorp. De as Frank Craeybeckxlaan – Hooftvunderlei verzorgt de verbinding tussen Deurne-Noord en Deurne-Zuid.