2.1 Visie

2.1.1 Aankomstgebied

Het beeld van Antwerpen 2060 is dat van multiculturaliteit en anders-zijn. Hoewel Antwerpen 2060 reeds vanaf haar ontstaan eigenlijk liever anoniem wilt zijn en opgaan in de stad is het een veelbesproken gebied dat meestal via negatieve berichtgevingen in de media komt. Het functioneert van bij haar ontwikkeling als aankomstgebied voor niet-Antwerpenaren. Ze leren hier wat de maatschappij van hen verwacht en hoe het leven hier is georganiseerd. Door de grote hoeveelheid kansarmen en migranten zijn er heel wat voorzieningen op hun maat aanwezig zoals Open Huis, ocmw-centra, samenlevingsopbouw De Kern, …. Ook het woningaanbod is hierop aangepast: kamerwoningen, kleine appartementen, hotels. Na een succesvolle integratie verhuizen deze nieuwe Antwerpenaren naar andere wijken. De sociale stijging die hier plaats vindt, is daarom slechts beperkt zichtbaar. De functie van deze wijk, als aankomstgebied, is van groot belang voor heel Antwerpen.

2.1.2 Ontmoetingsgebied

Geen enkel gebied in de stad kent zo’n diversiteit aan nationaliteiten en culturen dan Antwerpen 2060. Deze multiculturaliteit geeft vaak een negatieve connotatie van onveiligheid en marginaliteit. Maar dit gebied toont ook de grote kwaliteiten die zo’n mix teweeg kan brengen.

Wie het gebied beter leert kennen, ontdekt namelijk een bruisend stadsdeel. De straten zijn er in de eerste plaats een ontmoetings- en verblijfsruimte. Net zoals de pleinen zijn ze nooit leeg. Zowel overdag als ’s nachts is de ruimte gevuld door een smeltkroes van culturen en continenten die het gebied een warme kleur geeft. Er is ontmoeting mogelijk tussen de verschillende culturen, bewoners en bezoekers, het gewone en het ongewone.

Elke gemeenschap uit deze buurt, autochtoon of allochtoon, heeft zijn eigen cafés, kruideniers- en voedingszaken wat een groot en divers aanbod creëert. Vooral het ruime en unieke aanbod aan verse voeding valt op. Door de aanwezigheid van een bruisende commerciële kern met een uitgebreid en uniek aanbod aan goederen en met een groot aantal voorzieningen op wijkniveau heeft dit gebied uitzonderlijke troeven. Ook het aanbod aan diensten, gericht op deze bevolkingsgroep, is typisch voor de buurt. Ondanks mensen hun verhuis uit 2060 als een sociale stijging beschouwen, keren ze wel nog vaak terug naar dit gebied om gebruik te maken van al deze voorzieningen. Daarom moet zowel de handel als de diensten beschermd worden en sterker worden uitgespeeld zodat Antwerpen 2060 meer deel kan uitmaken van het grootstad-gebeuren.

Een goede bereikbaarheid en doorwandelbaarheid is dan ook van groot belang. Antwerpen 2060 is een moeilijk leesbaar gebied. Door enkele duidelijk afgebakende commerciële assen uit te werken waarop oriëntatiepunten liggen, is het ook voor bezoekers die de buurt minder goed kennen aantrekkelijk om er te komen winkelen en vertoeven zonder het woongebied, dat buiten deze assen valt, te belasten. Zo wordt Antwerpen 2060 toegankelijk maar blijft het tegelijk zijn intimiteit bewaren.

De randen van het gebied verdienen minstens evenveel belang. De oversteekbaarheid van de Italiëlei en de as Gemeentestraat-Carnotstraat moet versterkt worden zodat de relatie tussen dit gebied en de andere stadsdelen verbeterd. Een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer blijft centraal staan.

2.1.3 Woongebied

De woonkwaliteit staat voorop. Antwerpen 2060 beschikt over een veelzijdig patrimonium van woningen en gebouwen. De stad wil deze rijkdom niet uit handen geven en de types beschermen tegen willekeurige opdeling ervan in oneigenlijke appartementen. Kwalitatieve huisvesting moet ook voor de lagere inkomensgroepen toegankelijk blijven. Om sociale verdringing van minder gegoede wijkbewoners tegen te gaan, als gevolg van de opwaardering van het gebied, dient een evenwichtig aanbod aan sociale huisvesting te worden aangeboden.

De bebouwingsdichtheid is erg hoog. Veel bouwblokken zijn smal of bevatten een steeg waardoor ze geen binnengebied hebben. Andere bouwblokken zijn dan weer volgebouwd met magazijnen en loodsen. Hierdoor is de private, groene ruimte erg schaars. Een kwalitatief en aangenaam openbaar domein met ruimte voor groen is daarom van groot belang. De herinrichting van enkele pleinen, de herprofilering van straten en een goed verkeersbeleid (circulatie en parkeren) dat uitgaat van het STOP-principe zijn hiervoor de instrumenten. Daarnaast wordt ook ingezet op het vergroenen van de binnengebieden. Dit kan door afbraak van gebouwen in de pit (verdunnen) van het bouwblok, door groene daken te stimuleren of door een herstructurering van het binnengebied (verdunnend verdichten). Zo dragen ook de binnengebieden als tegenhanger van de straten en pleinen bij tot een aangename woonomgeving.

2.1.4 Balans tussen woongebied en aankomstgebied

Een goed evenwicht tussen het aankomstgebied, ontmoetingsgebied en woongebied is essentieel voor de leefbaarheid van 2060. Studies over aankomstgebieden in steden over heel de wereld stellen immers dat het belangrijk is dat er naar een goed evenwicht wordt gestreefd tussen voorzieningen gericht op nieuwkomers enerzijds en anderzijds voorzieningen voor gezinnen die zich hier permanent willen vestigen. Een evenwichtige mix van deze groepen is van doorslaggevend belang voor de leef- en woonkwaliteit van aankomstgebieden. Het RUP stelt een aantal randvoorwaarden op met het oog op het behoud van de kwaliteiten van de huizen en de woonstraten. Maar het laat evenzeer creatieve handelactiviteiten toe, alsook een actief grond- en pandenbeleid ten behoeve van de noodzakelijke investeringen in gemeenschapsvoorzieningen.

2.2 Uitgangspunten RUP 2060

De doelstellingen concretiseren de visie vanuit het ruimtelijk structuurplan:

• Binnen het projectgebied primeert de woonfunctie. Het RUP garandeert het behoud van de diversiteit aan types binnen het projectgebied en formuleert een antwoord op de stijgende tendens van oneigenlijke woningen.

• Het RUP implementeert een locatiebeleid voor handel en reca dat een evenwicht is tussen concentratie en deconcentratie. Handel en reca zal nog slechts in de hiervoor geselecteerde straten mogelijk zijn en op alle hoeken. Er worden voldoende straten aangeduid die verspreid over het gebied gelegen zijn.

• Lokale economie is uiterst belangrijk voor 2060. Het RUP waakt er over dat ondernemerschap mogelijk blijft door de vergunde magazijnen hiervoor te reserveren en voldoende handelsstraten te voorzien.

• Het RUP beoogt een verhoging van het groen in het openbaar domein en de bouwblokken door het creëren van extra openbaar domein mogelijk te maken, op perceelsniveau te ontpitten en via het voorkooprecht meer grootschalige ontpitting te kunnen realiseren.

• Het RUP formuleert randvoorwaarden voor strategische bouwblokken.

2.3 Concepten

2.3.1 Wonen prioritair

De woonfunctie primeert met een divers aanbod aan woningtypologieën.

2.3.2 Locatiebeleid voor handel en reca

Het locatiebeleid gaat uit van een evenwicht tussen concentratie en deconcentratie. Concentratie: handel en reca kan niet in alle straten maar ook de oppervlakte dat deze functie kan innemen verschilt.

Deconcentratie: Een schaarste aan beschikbare panden zou de prijzen van deze percelen de hoogte in jagen. Daarom worden er een ruim aantal straten geselecteerd die verspreid over het gebied liggen. Daarnaast is handel en reca ook mogelijk in alle hoekpanden.

2.3.3 Ontpitting op verschillende schaalniveaus

2060 is een erg dens gebied. Er is een grote nood aan zowel publiek als privaat groen. Privaat groen kan stelselmatig gecreëerd worden door perceelsgewijs te ontpitten (minder diep bouwen). Om op grotere schaal groen in het gebied te krijgen is regie en actieve projecten van de stad nodig. Er kan meer groen gecreëerd worden op de bestaande pleinen en in de straten. Daarnaast maakt het RUP het mogelijk dat er openbare ruimte kan bijgecreëerd worden. Het voorkooprecht tot slot maakt het mogelijk dat de stad percelen aankoopt die een bouwblok hebben laten dichtslibben. Na afbraak kunnen ze geherperceleerd worden in private tuinen.

2.3.4 Ondernemerschap bestendigen

Ondernemerschap is belangrijk voor 2060. De wijk trekt creatieve en jonge ondernemers aan, die er ook gaan wonen. Voor nieuwe immigranten is de mogelijkheid om een kleine winkel of zaak op te starten, gewoonlijk in de wijk zelf, een sleutel tot succes. Het is een bron van basiskapitaal voor de verdere studies van de kinderen en de aankoop van een woning. Het geeft de eigenaar vaak een belangrijke rol en aanzien in de gemeenschap en verhoogt hierdoor ook de sociale controle. Daarom mogen magazijnen, opslag en ateliers blijven bestaan. De gebouwen aan de Italiëlei en Gemeentestraat – Carnotstraat beschikken met hun goede ligging en ontsluiting grote potenties.

2.3.5 Projectgebieden als strategische impulsen

Er zijn enkele projecten gepland voor de nabije toekomst. Deze kunnen als strategische impuls werken voor het gebied. Met het oog hierop worden specifieke voorschriften opgesteld, oa. zone voor maatschappelijke functies – gemengd project (Ma2) en de bouwblokken met overdruk bouwblokproject en binnengebied. Ook het onteigeningsplan en het voorkooprecht is met die doelstelling opgenomen in het RUP.