Het voorkooprecht dat door de Groep stad Antwerpen kan uitgeoefend worden is in functie van:

• Bouwblokprojecten: de aankoop van een strategisch pand die een belangrijke schakel vormt voor de herontwikkeling van een groot deel van een bouwblok of zelfs een volledig bouwblok. Een bouwblokproject kan verschillende finaliteiten hebben: realiseren van openbaar domein of groen, de realisering van een perceelsoverschrijdend project,…

• Ontpittingsprojecten: 2060 is een zeer dens gebied. De binnengebieden zijn vaak dichtgebouwd door magazijnen, koterijen, achterhuizen,…. Deze gebouwen zorgen er voor dat de woningen geen tuin hebben. Daarnaast kunnen de verzameling van tuinen in het binnengebied beschouwd worden als ecologische stapsteen. Vanuit deze overwegingen kan de overheid overgaan tot het uitoefenen van een voorkooprecht, met als doel meer privaat, collectief of publiek groene ruimte te creëren.

• In het kader van het grond- en pandenbeleid: AG VESPA koopt leegstaande en verwaarloosde panden aan om ze te renoveren of te vervangen door nieuwbouw. Hiermee voert AG VESPA het grond- en pandenbeleid van de stad Antwerpen uit. Dit beleid heeft drie doelstellingen: het wil omgevingsstorende panden vakkundig wegsnijden, de kwaliteit van het woningaanbod in de stad verhogen en een impuls geven aan een buurt. AG VESPA heeft hier een katalyserende voorbeeldfunctie. Betere woningen dragen immers bij tot een mooiere woonomgeving. Dat trekt nieuwe bewoners aan, veelal jonge gezinnen, die de draagkracht van de buurt verhogen en dit stimuleert dan weer de verdere private ontwikkeling en gaat de stadsvlucht tegen.

• Ter realisatie van buurt- en wijkvoorzieningen waar een tekort aan is: De stad inventariseert het aanbod aan buurt- en wijkvoorzieningen, dat permanent geactualiseerd wordt. Het ruimtelijk beleid voor de stad in het algemeen en via dit RUP in het bijzonder voor 2060 gaat uit van een gemixte stad, zowel wat betreft het woonpatrimonium als de voorzieningen. Voor elke voorziening is vastgelegd op welke afstand deze maximaal gelegen moet zijn van de woning. Via een geografische analyse kan op een objectieve manier bepaald worden aan welke voorziening er een tekort is in de buurt. Om antwoord te bieden aan zo’n tekort kan de stad beroep doen op het voorkooprecht.

• Panden die in het nabije verleden verschillende keren van eigenaar zijn gewisseld.

• Panden die op de lijst van ongeschikte en onbewoonbare panden staat. De stad (dienst samen leven) inventariseert deze panden systematisch en kan beslissen om voor één van deze panden het voorkooprecht uit te oefenen.

• Panden waarover vaak klachten van overlast worden gerapporteerd: De stad (dienst samen leven) inventariseert deze panden systematisch en kan beslissen om voor één van deze panden het voorkooprecht uit te oefenen.

Gezien de grote verscheidenheid aan redenen om het voorkooprecht uit te oefenen en gezien sommigen van deze elementen kunnen wijzigen in tijd (verkrotte panden, overlast) is er beslist om een voorkooprecht voor het hele gebied te laten gelden. De afwegingen om het voorkooprecht al dan niet uit te oefenen zullen pas gemaakt worden van zodra een bepaalde opportuniteit zich voordoet. Het wordt gemotiveerd volgens de hierboven opgesomde doelen.

Fictief voorbeeld van mogelijkheden voorkooprecht (van links naar rechts):
1) bestaande situatie: magazijn ingeklemd tussen een kerk en huizen zonder tuin; 2) magazijn omvormen tot sporthal; 3) 100% ontpitting met zowel publieke ruimte als privétuintjes voor de bestaande huizen; 4) gedeeltelijk ontpitten: publiek groen langs de kerk in combinatie met gemeenschapsvoorziening of uitbreiding van de huizen; 5) gedeeltelijk ontpitten: gemeenschapsvoorziening langs de kerk en privaat groene ruimte langs de huizen.

Fictief voorbeeld van mogelijkheden voorkooprecht: vergroenen van gebied door stelselmatig percelen op te kopen en om te vormen tot een groene ruimte.

Tabel geïnventariseerde voorzieningen met afstandscriteria en draagkracht