6.7.1 VEN-gebied en Habitatrichtlijn

Een deel van het gebied is gelegen in Vlaams Ecologisch Netwerk en Habitatrichtlijn.
Het VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk) betreft gebieden die de Vlaamse Regering afbakende in uitvoering van het Decreet betreffende het Natuurbehoud en het Natuurlijk Milieu van 21 oktober 1997 en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. De gebieden van het VEN en het IVON vormen samen een netwerk van waardevolle natuurgebieden in Vlaanderen. Binnen deze gebieden wordt een beleid gevoerd dat gericht is op de instandhouding van de natuur, met specifieke beschermingsmaatregelen en middelen.

De Habitatrichtlijn is een speciale beschermingszones in uitvoering van de Europese Richtlijnen 92/43/EEG (Habitatrichtlijn) en 2009/147/EG (Vogelrichtlijn) : de habitatrichtlijngebieden (SBZ-H) en de vogelrichtlijngebieden (SBZ-V). Deze richtlijn heeft tot doel de biodiversiteit in de lidstaten te behouden en streeft naar de instandhouding en het herstel van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna die hiervan deel uitmaken.

Een deel van het gebied is aangeduid als habitat-richtlijn-gebied (zie figuur: groen) (slikken en schorren). Een deel van de jachthaven is aangeduid als GEN (zie figuur: gearceerd), echter reeds rond 1970 was dit stuk al in gebruik als jachthaven.

Het gebied ten zuiden van de Boombekelaan, ter hoogte van het pompgemaal en waterbufferbekken is in het verleden en nog steeds groen ingericht. Het sluit aan bij de afbakening van de grote eenheid natuur.

Natuurreservaat Hobokense Polder ligt volledig in VEN-gebied; daarnaast is ook nog een deel slikken en schorren in de Schelde en het zuidoostelijk deel van de jachthaven aangeduid als VEN-gebied. Dit laatste is het gevolg van de foutieve intekening van de jachthaven (recreatiegebied) op het gewestplan. Het KMO gebied ten zuiden van de Boombekelaan wordt omgevormd tot groengebied met waterbuffering. De ruimte sluit aan op het VEN gebied.

Figuur: kaart VEN-gebied en Habitatrichtlijn

6.7.2 Biologische waarderingskaart

Figuur: biologische waarderingskaart

Biologisch waardevol (lichtgroen (terreinbezoek 2000). Slik of spuikom, biologisch zeer waardevol (donker groen) terreinbezoek (1998).

6.7.3 Archeologische adviesplicht

Door de archeologische dienst van de stad Antwerpen is een beleidsondersteunende advieskaart aangemaakt. Deze beleidsondersteunende advieskaart is opgebouwd uit verschillende zones die elk, vanuit archeologisch en planologisch opzicht, anders moeten benaderd worden. Deze kaart en de afbakening van de zones houden geen restricties in wat betreft de ruimtelijke planning. Zij regelt enkel de inspraak van de archeologie in ruimtelijke ontwikkelingen die gepaard gaan met bodemingrepen en dus per definitie ook gevolgen voor het archeologisch patrimonium (kunnen) hebben.

Het studiegebied van het RUP is grotendeels gelegen in de 'algemene onderlaag', wat betekent dat adviesplicht geldt voor projecten met grondwerken groter dan 2000 m².

6.7.4 Beschermde monumenten & landschappen en landschapsatlas

In het gebied bevindt zich geen beschermd monument, stads- of dorpsgezichten of landschap. In haar onmiddellijke omgeving bevindt zich het natuurgebied de Hobokense Polder. Dit is geklasseerd als beschermd landschap.

De landschapsatlas geeft het landschappelijk erfgoed weer. De onmiddellijke omgeving bevat het volgende element.

• Puntrelict: vrijstaande eengezinswoning in de Jan van de Wervelaan 1. Achterin gelegen n.o.v. E. Hoeckx van 1980. Het betreft een hoekige constructie van betonsteen met grote rondboogvensters onder steil aflopende leien bedaking en een achteruitwijkende ingangspartij. 1

Figuur: kaart beschermd landschap en landschapsatlas

6.7.5 Overstromingsgevoelige gebieden

Conform artikel 8 van het decreet inzake integraal waterbeleid moet het RUP in het kader van de planvorming en het vergunningenbeleid getoetst worden op de watergerelateerde aspecten.

Delen van het studiegebied zijn aangeduid als effectief overstromingsgevoelig. Het gaat met name om een grote zone in de omgeving van de Boombekelaan nabij de Grote Leigracht.

Figuur: overstromingsgevoelige gebieden kaart

In het groene deel zijn de gebieden aangeduid die effectief overstromingsgevoelig zijn. Vooral de Boombekelaan kampt volgens de kaarten uit 2011 met een effectieve gevoeligheid voor overstroming. De lichtblauw gekleurde zones zijn mogelijk overstromingsgevoelig. Bijna de volledige KMO-zone, het woongebied Polderstad, ‘de Hobokense Polder’ en het gebied aan de Charlotta Finckstraat zijn ‘mogelijk overstromingsgevoelig’.

Blijkt dat de overstromingsrisico’s ten grondslag liggen aan de lage topografische ligging van de buurt. Polderstad is zeer laag gelegen (rond 3 a 4m TAW, sommige delen nog lager), kent een diepe grondwaterstand, de Boomseklei komt tot bijna aan het maaiveld. Richting Moretusburg loopt het maaiveld snel omhoog tot circa 15 m TAW. Door de uitvoering van de Sigmawerken (verhoging en verzwaring dijk langs de Schelde) zal het risico tot overstroming in Polderstad vanuit de Schelde sterk verminderen.

De Grote Leigracht ligt in het Benedenscheldebekken. De Grote Leigracht is de “hoofd rivier” (noordelijke tak). De Kleine Leigracht is een zuidelijke zijtak. Tenminste, zo stroomde het vroeger…

De Vlaamse Hydraulische Atlas (VHA) is voornamelijk gebaseerd op de Atlas der Waterlopen, met aanduiding van de beheerder en categorieën. Omdat sinds 1950 de Atlas der Waterlopen niet meer is aangepast, stemt deze (en dus ook de VHA) op veel plaatsen niet meer overeen met de werkelijkheid. De Hobokense Polder, Polderstad en KMO-zone is zo’n geval. Vanaf de jaren vijftig is met de heruitgaven van de Atlas der Waterlopen (1950 -) een complexe indeling van de Leigrachten tot stand gekomen.

De Grote Leigracht stroomt door het ‘natuurgebied’ De Hobokense Polder; in beheer door Natuurpunt. Zij onderhouden i.s.m. de provincie een deel, ook de stad beheert een deel.

Figuur: Grote Leigracht, de risicozones voor overstroming en recent overstroomde gebieden

Met de woningbouw in de polder is systematisch het stroomafwaartse deel van de Grote Leigracht en de Kleine Leigracht ingebuisd en onderdeel gaan vormen van het rioleringsstelsel. Momenteel stroomt het noordelijk deel van de Grote Leigracht langs de Naftaweg naar de Olieweg, onder de D’Herbouvillekaai om in de Schelde geloosd te worden. Het zuidelijke deel van de Grote Leigracht watert af in zuidwestelijke richting naar de Scheldelei. Daar stroomt het in de openbare riolering naar het pompstation aan de Boombekelaan, hoek Congobootstraat. Dit pompstation perst het gemengde afval- en rivierwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) Antwerpen-Zuid aan het Kielsbroek. Na zuivering wordt het geloosd in de Schelde.

De zuiveringsbeheerder Aquafin heeft een bovengemeentelijk project voorgesteld om de Grote Leigracht af te koppelen van de riolering en een RWA-uitlaat voor Hoboken centrum te voorzien die rechtsreeks op de Schelde loost. Zo kan de situatie verbeterd worden. Dat project is in voorontwerpfase. De uitvoering wordt gepland na 2015.

In het gebied, ter hoogte van de kil (inham van de Schelde), is een klein terrein dat is ingericht als slibveld. Hier wordt het slib dat afkomstig is van veegwagens opgehaald en afgevoerd. In het masterplan technische gebouwen waar alle technische functies (werking van de stad Antwerpen) zullen worden geclusterd, een in het noorden en een in het zuiden van de stad zal deze functie worden opgenomen. Hierdoor verdwijnt de functie in het gebied en verhuist het naar een nieuwe cluster. Vooropgestelde timing is 2018. Hierdoor is de noodzakelijke extra ruimte voor waterberging op termijn mogelijk.

Het pompstation gelegen aan de ingang (hoek Congobootstraat) is van Aquafin en verpompt afvalwater. Deze staat op grond van Aquafin. Een tweede pompstation ligt aan de Scheldezijde onder de rijplaten van de stadsreiniging. Deze is van de stad Antwerpen en in beheer bij Riolink. Het is dit pompstation dat in de toekomst vervangen zal moeten worden door een groter gemaalstation op ongeveer dezelfde locatie.

6.7.6 Samenvattende tabel