“Dat we met z’n allen langer moeten werken, wordt steeds duidelijker. Om die lange carrière rond te maken, kiezen we dus beter een activiteit die we graag doen.”

Tekst: Tin Vancutsem
Foto’s: François De Heel en Dries Luyten

Veel jonge ondernemers kiezen voor duurzame en ambachtelijke handenarbeid. Zijn ambachten terug van weggeweest en zijn ze wel rendabel?

Een trendwatcher, een prof economie en vijf jonge ambachtslui spreken.

“Er komen nog veel meer jonge ondernemers aan”

Trendwatcher Herman Konings ontrafelt waarom creatief ondernemerschap op dit moment zo goed scoort bij jongeren.

Reden 1 - Liever zelfstandig dan onzeker

Herman Konings:“Omdat de kans op een vaste job alsmaar kleiner wordt, werken veel jongeren liever zelfstandig dan in loondienst.

Bovendien weet generatie Y (geboren in de laatste 20 jaar van vorige eeuw) perfect wat ze wil. Via het internet en verre reizen komen jongeren in contact met leeftijdsgenoten van over de hele wereld. Ze nemen de zelfredzaamheid en ondernemerszin van buitenlandse jongeren over. We mogen ons aan nog veel meer jonge ondernemers verwachten.

Maar niet iedereen voelt zich geroepen om een nieuwe app te ontwikkelen. Dat gat in de markt is intussen al behoorlijk gedicht.

Reden 2 - Tijd is schaars, dus kostbaar

We zijn een schermsamenleving: altijd bereikbaar, altijd online. Onbereikbaar zijn, wordt dan plots heel aantrekkelijk. We ruilen ‘de angst om iets te missen’ voor ‘de luxe om iets te missen’. In zo'n context kunnen ambachtelijke beroepen gedijen. We komen tegenwoordig bijna allemaal tijd tekort. Tijd is schaars, dus kostbaar. Ambachtslui hebben controle over de tijd die ze aan hun werk besteden en gebruiken die om unieke objecten te maken. Objecten voor de eeuwigheid.

Er zijn altijd jonge mensen geweest die een ambacht uitoefenen, maar nu kunnen jonge creatievelingen vaker vanaf de opstart op professionele hulp rekenen. Ambacht en innovatie - of een mix van beide - zijn doorgedrongen in een brede laag van de samenleving. Het gaat nog altijd om een niche, maar de niche breidt wel sterk uit.

Reden 3 - Ambacht combineren met techologie

We merken dat veel jonge ondernemers op dit moment teruggrijpen naar oude ambachten.
Ze promoten en presenteren die ambachten met behulp van sociale media, een website of een webshop. De volgende stap is dat jonge ondernemers deze technologie in functie van het ambacht gebruiken. Zo kan je bijvoorbeeld een courant onderdeel produceren met een 3D-printer en dat verder verfijnen met je handen. Computerintelligentie combineren met je eigen kwaliteiten, dat is ‘verhoogde intelligentie’. En dat is de toekomst.

Meer weten?
http://www.nxt.be

De opkomst (en ondergang?) van de koffiebar

Tussen 2009 en 2014 openden er in België meer dan 500 koffiebars.

Niet verwonderlijk, want de opleiding tot barista is van korte duur en de investering is relatief beperkt: een pand huren, een koffiemachine aanschaffen, langs de Kringwinkel voor een trendy interieur en je bent mee met de trend 'onthaasting', in dit geval: tijd maken voor een échte kop koffie.

Een koffiebar openen is een aantrekkelijke onderneming. Alleen staat er een grens op het aantal levensvatbare koffieshops in één stad.

(Bron: Herman Konings)

“Zelf iets creëren, geeft voldoening”

Nico Plog (30) bouwt viool- en cellobogen

“Ik wou voor mezelf de perfecte gitaar bouwen. Daarom ben ik conservatie, restauratie en gitaarbouw gaan studeren. Pas daarna ontdekte ik dat strijkstokken mijn grote passie waren. Bogen bouwen leer je niet op school, een gepensioneerd strijkstokbouwer heeft me opgeleid.”

“De schaaf die ik gebruik is een erfstuk waarin drie namen staan: die van mij, die van mijn leraar en die van zijn leraar. Ik hoop dat de naam van mijn opvolger er ooit bijkomt, want deze ambacht mag niet verloren gaan”

“Ik combineer de negentiende-eeuwe traditie van Pecatte en Sartory met moderne technieken. Bogen bouwen is geen exacte wetenschap. Ik vraag de klant altijd om een stukje muziek te spelen. Dan bestudeer ik zijn houding en zijn stijl. Op basis daarvan kies ik een stuk hout dat ik met de hand omvorm tot een unieke boog waarmee die unieke klant op zijn beurt het beste uit zijn unieke viool of cello kan halen.”

Keihard werken en een goed lief

“Bogen bouwen is een passie, geen gat in de markt. Het is keihard werken. Ondanks de financiële onzekerheid en de stress geniet ik enorm van de vrijheid om te doen wat ik wil. Ik hoef geen geld te investeren in reclame, want mijn cliënteel is erg specifiek. Ik heb gewoon wat aanlooptijd nodig, zodat ik naam kan maken en een clientèle kan uitbouwen.”

"Ik heb al mijn spaargeld geïnvesteerd in mijn atelier en heb een lief dat in mij gelooft. Zij heeft mij een jaar lang onderhouden. Vandaag is het mijn bijberoep, maar het zou mooi zijn als ik voltijds kan leven van bogen bouwen. Binnen een jaar maak ik de balans op."

Meer weten?
http://www.plogviolinbows.com

“Ik wou de job van mijn vader overnemen”

Daan Terclaevers (27) is zaakvoerder van fietsconceptstore Bikeproject

“In mijn conceptstore kan je iets drinken, terwijl je wacht op de herstelling van je fiets. We organiseren ook fietsevents. Ik ben zelf nog wielrenner geweest, maar uiteindelijk wou ik de job van mijn vader overnemen. Hij was fietshersteller, maar moest stoppen door gezondheidsproblemen.

Ik heb zijn gereedschap kunnen overnemen, wat anders een investering tussen de 4 à 8.000 euro zou zijn.”

“Ga op café met zelfstandigen, dat levert meer op dan een infosessie bij de bank.

Kies je boekhouder ook zorgvuldig, want het moet klikken. Hij moet weten waar je mee bezig bent.”

Geen lening

“Ik had een financieel plan opgesteld en ging daarmee naar de banken. Ik kreeg nergens een lening, want ik was ‘té jong’. Ik besloot om mijn spaargeld als startkapitaal te gebruiken. Ik startte met een fiets en vijf binnenbandjes. Ik heb vijfhonderd flyers gebust in de buurt. Vanaf dag één stonden er klanten in de zaak. Ik heb dag en nacht gewerkt. Slapen doe ik wel als ik op pensioen ben (lacht).”

Wel veel energie

“Als jonge ondernemer moet je veel energie en creativiteit hebben. Dan kan je met beperkte middelen heel wat bereiken. Volg niet slaafs ‘de trend van het moment’. Doe iets wat je met hart en ziel wil doen, want je zal het nog lang doen.”

Meer weten?
http://www.bikeproject.be

“Als je ons uurloon zou berekenen, wordt het onbetaalbaar”

Zilversmid Caroline De Ryck (34) en meubelmaker Nicholas Meersschaert (33) zijn het creatieve koppel achter Zilver-Linde

Nicholas: “Je moet beseffen dat je geen fortuinen zal verdienen als je voor je ambacht kiest. Wij kozen ervoor, omdat we niets anders willen doen. Het inspireert ons, het maakt ons blij.”

Caroline: “We zijn allebei erg perfectionistisch. We leveren enkel werk af waarover we 100% tevreden zijn. Als ik daarop een uurloon kleef, wordt het onbetaalbaar. We moeten dus een evenwicht vinden tussen werk dat ons voldoening schenkt en tegelijkertijd verkoopbaar blijft.”

Klein maar fijn

Nicholas: “We zijn bewust klein begonnen, zonder leningen en al te grote risico’s. In plaats van een winkelruimte te zoeken, hebben we een woonhuis gevonden met voldoende ruimte voor onze ateliers. Daarnaast werk ik nog in loondienst, zodat we toch een vast inkomen hebbben.”

Caroline: “We hoopten op een opstartperiode van twee jaar, maar nu blijkt dat we wat meer tijd nodig hebben. Ik verkoop mijn werk via Facebook, Talent in de buurt en Wunderkammer. Het zijn vooral ‘algemene’ dingen. Mensen die iets persoonlijker willen - zoals trouwringen - komen naar mijn atelier.”

Dappere dertigers

Caroline: “Wij zijn klassiek geschoold. We kregen niets mee van technologie op de academie. Twintigers zijn sneller weg met de mix van ambacht en techniek. Wij komen uit het tijdperk dat een kunstenaar een beetje moet afzien (lacht).”

Nicholas: “Ondertussen beseffen we dat we een compromis moeten vinden tussen kunst en productie. Tuymans en Fabre: dat zijn kunstenaars én zakenmensen. Anders gezegd: we doen waar we goesting in hebben, zolang het economisch haalbaar is.”

Zoek je eigen stijl

Caroline: “Voorlopig doen we ‘Iets met zilver’ en ‘Iets met hout’. Aan ‘Iets met zilver én hout’ zijn we nog niet toe. We geven elkaar wel advies, wat aanstekelijk werkt. De concurrentie tussen juwelenmakers is enorm. Je moet je eigen stijl vinden, je onderscheiden. Dat onderscheid zit ‘m niet alleen in het creatieve, maar ook in de materialen en het unieke.”

Nicholas: “Het vraagt veel tijd om een vakman te worden. Maar iets unieks uit je handen zien komen, is al een beloning op zich. De meeste mensen waarderen het werk van een vakman. Ik denk dat ik binnen twintig jaar nog steeds blij ben dat ik deze keuze heb gemaakt.”

“Je mag de zaken niet romantiseren. Gezellig in je atelier mooie dingetjes maken ... in realiteit werken we keihard. Maar wij willen vooral doen wat we graag doen.”

“Workshops stimuleren mijn creativiteit”

Fadime Tezerdi (35) heeft haar eigen kledinglijn

“Ik ben nooit meegegaan in de doe-het-zelftrend. Ik wou meteen een professioneel atelier beginnen met industriële snij- en naaimachines. Ik streef naar eenvoudige, elegante ontwerpen die ik relatief snel kan maken.

Ik heb geen middelen voor extra personeel of reclame, dus ik moet het praktisch bekijken. Anders gezegd: zorg ervoor dat je verhaal zó goed is dat anderen het doorvertellen. Dat bespaart je een hele marketingcampagne.”

Samen naaien

“Ik ga graag met mensen om, dus workshops organiseren neem ik er graag bij. Het stimuleert mijn creativiteit. De workshops betalen mijn rekeningen, maar als ik er te veel tijd aan besteed, verwaarloos ik mijn kledinglijn. Het is voortdurend schipperen tussen doen wat ik graag doe en doen wat noodzakelijk is.”

“Begin er niet alleen aan. Als je met twee mensen aan dezelfde kar trekt, kost het maar de helft om ze in gang te krijgen.”

Slimme winkels

“Een eigen winkel zou geweldig zijn, maar dat kost je al snel 5 à 10.000 euro huur per maand. Ze zouden leegstaande winkels beter tegen een kleine prijs verhuren aan starters. Pop-ups zijn ook een mogelijkheid, al is het jammer dat het tijdelijk is. Ik wil graag een bekend merk op een vertrouwde plek worden.”

Meer weten?
Facebook Fadime

“Niet ieder talent is ook een goede ondernemer”

Universiteit Antwerpen ondersteunt verschillende initiatieven voor start-ups. Toch waarschuwt professor economie Johan Braet voor al te romantische ideeën over creatief ondernemerschap.

Johan Braet: “Neem de ontwikkeling van apps. Iedereen moet vandaag een app hebben. We horen succesverhalen uit de Verenigde Staten, maar we staan er niet bij stil dat succes vaak het gevolg is van toeval. Wie zonder nadenken op de app-hype springt, gaat failliet. Zonder een grondige marktstudie, een klantenprofiel en een degelijke bescherming van je idee lukt het niet. Daarnaast staan hypes - zoals apps - de productie van ‘dingen die je kan vastpakken’ in de weg. Die krijgen daardoor te weinig aandacht. Dat is jammer, want we hebben op dat gebied enorme troeven en een breed netwerk.”

Kennis van zaken

“Goed zijn met je handen is een talent, maar het garandeert niet dat je een goede ondernemer bent. Het label ‘creatief’ wordt meestal voorbehouden voor iemand uit de culturele of de kunstensector, maar dat klopt niet want elke ondernemer is creatief. Zij creëeren telkens opnieuw een bedrijf of een economisch project, ongeacht het eindproduct. Zonder kennis van zaken, zal je talent als modeontwerper waarschijnlijk niet volstaan om het te redden als ondernemer. Dat wil niet zeggen dat je je passie moet opgeven. Een bedrijf oprichten is niet zaligmakend. Je kan je producten ook laten verkopen door mensen die daarvoor wel de kwaliteiten hebben.”

Cijfers zeggen niet alles

“Vandaag vertalen we alles in cijfers zoals het aantal hits of likes. Sociale media hebben ontegensprekelijk positieve eigenschappen voor de maatschappij, maar je mag nooit vergeten dat het eerst en vooral spelers als Google en Facebook zijn die beter worden van onze likes en tweets. Crowdfunding en crowdsourcing zijn misschien de enige uitzondering op deze regel. Uiteindelijk gaat het niet om het aantal bedrijven dat we oprichten, maar de kwaliteit en de duurzaamheid van onze projecten. Wanneer je binnen een systeem - zoals een incubator, innovatieprogramma of ondernemerschapsopleiding - eerder streeft naar kwantiteit dan kwaliteit, dan begint dat systeem een eigen leven te leiden dat meestal voorbijgaat aan de oorspronkelijke doelstellingen.”

Antwerpen steunt ondernemers

ANTWERP. POWERED BY CREATIVES.

is het designplatform voor de regio Antwerpen.
Het inspireert en stimuleert ondernemers en
helpt hen om nieuwe netwerken uit te bouwen.
www.antwerppoweredbycreatives.be

Stad Antwerpen

steunt uw onderneming met advies op maat
op de website van ‘Ondernemen in Antwerpen’.
www.ondernemeninantwerpen.be

Het Bedrijvenloket van stad Antwerpen

is het stedelijke aanspreekpunt voor startende en gevestigde zelfstandigen
en bedrijven. U kunt er ondermeer terecht voor toelagen, vergunningen,
hulp bij de zoektocht naar een geschikt handels- of bedrijfspand, enzovoort.
www.ondernemeninantwerpen.be/contact/bedrijvenloket