2.1 Scharnierpunt tussen stad en haven

Door zijn ligging is het Droogdokkeneiland een belangrijk scharnierpunt tussen stad en haven. Door de nabijheid van de binnenstad kan het gebied als een belangrijke recreatieve open ruimte voor de stad ingezet worden. Tegelijk is ook de meer noordwaarts gelegen zeehaven vlakbij, en vormen het Droogdokkeneiland en de Royerssluis letterlijk en figuurlijk een poort naar het havengebied.

De ligging van het Droogdokkeneiland in de buitenbocht van de Schelde geeft bovendien een uniek uitzicht zowel op de Antwerpse binnenstad als op de wereldhaven. Het Droogdokkeneiland kan beide werelden samenbrengen.

Het projectgebied kenmerkt zich door de aanwezigheid van havengerelateerde infrastructuur met hoge cultuurhistorische waarde, waaronder heel wat beschermde monumenten. Ook elementen uit het openbaar domein zijn erg beeldbepalend voor het gebied. De integratie van het erfgoed en het maritiem karakter van de plek zijn uitermate belangrijk om de sfeer en de identiteit van dit pre-industrieel havengebied te bewaren. Hierbij staat een functionele herbestemming van het erfgoed (in de brede zin van het woord) voorop.

Ook al is de havenbedrijvigheid in de droogdokken op termijn uitdovend, toch blijft de aanwezigheid van zachte havenactiviteiten gewenst. Naast het behoud van de oorspronkelijke functie van de droogdokken en het oproepen van de unieke sfeer van een historische haven, kunnen kleinschalige havenactiviteiten dynamiek en leven in het gebied brengen en bijdragen aan het behoud en onderhoud van de haveninfrastructuur.

2.2 Scheldelandschap

De aanslibbende, zacht hellende ecologische oever typeert de bolle oevers langsheen de Schelde op regionale schaal. Het Droogdokkeneiland maakt met zijn slikken- en schorrenoever deel uit van dit landschappelijk geheel van groene open ruimten langs de Scheldeboorden en vormt de overgang tussen de stedelijke passage van de Schelde doorheen Antwerpen en de groene corridor die zich verder noordwaarts langs de haven uitstrekt. De ligging van het projectgebied in de bocht van de Schelde maakt de relatie met de groene Linkeroever bijna tastbaar.

Het Droogdokkenpark kenmerkt zich door een bijzonder landschap dat sterk beïnvloed wordt door de getijden. De getijdenoever zoals voorgesteld in het Masterplan Scheldekaaien, streeft een bijzonder contact met het water na, waar de getijdenwerking voelbaar is. De groene dijk die langzaam afhelt naar de Schelde brengt het water ook fysiek dichterbij, in tegenstelling tot de rest van de Scheldekaaien, waar door de rechte kaaimuur op 7mTAW toch een zekere afstand tot het water ontstaat.

Het Droogdokkeneiland vormt vooral een landschappelijke eenheid met het gebied van het Noordkasteel, waarbij de Royerssluis als centrale spil fungeert. Beide gebieden kenmerken zich door de verstrengeling van natuur- en cultuurlandschap.

Het projectgebied wordt omgeven door water onder invloed van getijden enerzijds en watervlakken met een constante waterhoogte anderzijds. De band met het water heeft op deze plek een lange en gevarieerde geschiedenis, waarvan sommige sporen tot vandaag bewaard gebleven zijn. In oorsprong lagen de mondingen van het Schijn en het Vosseschijn in het gebied. Ten gevolge van de meanders van de riviertjes was de grond er destijds eerder moerassig. In de zestiende eeuw werden vervolgens dijken opgericht als deel van de verdedigingswerken tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het gebied tussen de Kattendijk en de Steendijk werd ingezet als zoetwaterbekken, met water aangevoerd door het Schijn. De sluis in de Kattendijk die het Vossenschijn naar de Schelde moest laten vloeien, bestaat nog steeds. Tot dan bleef dit gebied hoofdzakelijk ruraal, met de aanwezigheid van wol- en lakennijverheid die door het Schijn en het Vossenschijn van water en energie werden voorzien. Vanaf de negentiende eeuw werden met de bouw van het Kattendijkdok en het eerste droogdok de aanzet gegeven tot de gestage ontwikkeling van het droogdokkenareaal tijdens de industriële hoogdagen van de twintigste eeuw tot het wat desolate havengebied zoals we het vandaag kennen.

Water vormt bijgevolg een belangrijke structurele drager van het gebied en moet zoveel mogelijk ingezet worden in de ontwikkeling van het projectgebied. De historische gelaagdheid van het gebied kan hierbij een interessante insteek vormen voor het parkontwerp.

Zowel de Schelde als de droogdokken en het Kattendijkdok geven ten slotte ook aanleiding tot allerhande watergerelateerde activiteiten.

2.3 Een nieuw park voor de stad

De toevoeging van twee grote parken (Nieuw Zuid en Droogdokkenpark) langs de rechteroever van de Schelde betekent voor de stad een belangrijke uitbreiding van groenvoorzieningen op lokaal én bovenlokaal niveau. De combinatie van water-, natuur- en industrieel landschap bezorgt het Droogdokkenpark een uniek karakter.

Ook voor recreatie in open lucht wordt het Droogdokkenpark een belangrijke trekpleister. Niet alleen loopt de recreatieve fietsroute langs de Schelde doorheen het projectgebied, ook in het park zelf wordt ruimte voorzien voor sport en spel zodat het Droogdokkenpark een aangename verblijfplaats wordt met ruimte voor diverse activiteiten en evenementen. De bestaande bebouwing kan een interessante rol spelen om bepaalde programma’s onderdak te bieden. Deze programma’s mogen het publieke karakter van het park echter niet hypothekeren.

Waar het Droogdokkenpark in eerste instantie een perifere ligging heeft ten opzichte van de stad, zal het park in de toekomst met de ontwikkelingen van Cadix-, Montevideo- en Mexico-eiland een centrale plek vormen in dit nieuwe stadsdeel. Deze groene long zal in de toekomst bijgevolg een belangrijke aantrekkingspool en ontmoetingsplek voor de buurt worden.

2.4 Gewenste verkeersafwikkeling

Het Droogdokkeneiland wordt momenteel ontsloten via de as Rijnkaai-Oosterweelsteenweg-Siberia-straat. Deze route en ook de andere straten in het plangebied (Sloepenweg, Sluisstraat, Droogdokkenweg) zijn lokale wegen. De Droogdokkenweg is actueel een private weg, hij vormt nl. de ontsluitingsweg van het economisch nog actief deel van de droogdokkensite (AWN).

De mogelijkheden voor het gebruiken van de bestaande wegen of voor het creëren van een nieuwe weg worden in het RUP opengelaten. Hoe deze weg er zal uitzien zal verder in het ontwerp uitgetekend worden. In de stedenbouwkundige voorschriften wordt opgenomen dat het aanleggen, herstelen of verplaatsen van openbare wegen is toegestaan.

In het Droogdokkenpark wordt geen tramverbinding voorzien. Ontsluiting met het openbaar vervoer gebeurt via de tramlijn van het Eilandje via Mexico-eiland, die een halte heeft aan de overkant van de Siberiabrug, aan het nieuwe Havenhuis.