De doordruk van de ruimtelijke concepten levert een eindbeeld op waar drie zones voor ontwikkeling uit voortvloeien: de ‘kop’, de ‘buik’ en de ‘staart’. Elk van deze zones kent een ontwikkeling met een eigen dynamiek en een eigen programma.

De KOP is de onthaalzone.

De BUIK is de centrale zone met een clustering van ontwikkelingsvelden.

De STAART is het open ruimte gebied.

De Havanasite is een transitruimte, de noordelijke toegang tot de stad met een P&R aan een multimodaal vervoersknooppunt, maar ook een bestemming als toegang tot de aangrenzende wijk Luchtbal Noord en natuurgebied Oude Landen alsook een ontwikkelingspool met een grootschalige detailhandel en diverse stadsdiensten en stedelijke functies.

Het geschetste eindbeeld zal gefaseerd ontwikkeld worden waarbij investeringen in het aanbod van het openbaar vervoer en investeringen in private of publieke programma’s elkaar versterken. Een kwalitatief openbaar vervoersknooppunt op Havana is gunstig voor de bereikbaarheid van de programma’s waardoor voor deze laatste de invloedssfeer vergroot. Een kwalitatief aanbod aan programma’s draagt omgekeerd bij tot de haalbaarheid en de rendabiliteit van het openbaar vervoersknooppunt.

5.3.1 DE KOP: de onthaalzone

De onthaalzone is gericht op het organiseren van een efficiënt en kwalitatief openbaar vervoerspunt met een vlotte uitwisseling tussen privaat en openbaar vervoer. Tegelijk moet de onthaalzone bezoekers van de site Havana opvangen en naar de aangrenzende programma’s leiden.

Het ontwerp van Brabo 2 voorziet in de aanleg van een keerlus rond het huidige

benzinestation, het containerpark en de aan te leggen gelijkvloerse P&R. De in december 2014 verleende stedenbouwkundige vergunning voor Brabo 2 voorziet 252 parkeerplaatsen.

Figuur 56 | schema studiebureau Technum

Het is wenselijk de hoofdcirculatie-as tussen de verschillende vervoersmodi verder te continueren en ruimtelijk te articuleren als verbindend element tussen de verschillende functies en gebouwen van de Havanasite:

- vanaf hoofdperron langs/onder/over fietsstalling

- richting centrale groene as (zone Pu2) tussen retail cluster (zone De) en kazernegebouw (Ce-ka)

Figuur 57 | schema studiebureau Technum

Bij uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen van de geplande gelijkvloerse P&R is een parkeergebouw evident. Een parkeergebouw in de zone Ce1 kan plaats bieden aan ca. 250 tot 1200 auto’s voor de afwikkeling van de P&R. De parkeerbehoefte van de grootschalige detailhandel kan eveneens voorzien worden in de onthaalzone, gecombineerd met de P&R. Zo ontstaat de mogelijkheid om vanwege de gecreëerde overlap van beide parkeerfuncties 15% minder parkeervakken te creëren om toch aan beide behoeftes tegemoet te komen. Een parkeergebouw voorziet op maaiveldniveau in een flankerend programma voor de onthaalzone, dit voor het gebruikerscomfort van de reiziger, maar ook uit veiligheidsoverwegingen.

Een flankerend programma vergroot de levendigheid en de sociale controle.

Zowel een (enkele) commerciële functie(s) als fietsherstelplaats of duurzaam distributiecentrum kunnen de plint van het parkeergebouw opladen en van het parkeergebouw een multimodale hub maken met faciliteiten voor alle modi en een dynamiek die afstraalt op het publiek domein en de perrons van de openbaar vervoer haltes.

De footprint van het parkeergebouw laat ruimte voor de zichtbaarheid naar de achtergelegen grootschalige detailhandel in zone De.

Door de ligging werkt het parkeergebouw als hefboom voor de stadsrand: als poort naar het natuurgebied Oude Landen en als trigger voor de vermarkting van de zone voor grootschalige detailhandel waarnaast het parkeergebouw gelegen is.

De strategische ligging van de site wordt vertaald in hoge eisen voor de beeldkwaliteit. Bij elk nieuw gebouw krijgt de onthaalzone er immers een ‘gezicht’ bij. De architectuur ervan en de samenhang met de kazerne en de achtergelegen zone voor grootschalige detailhandel zijn bepalend voor de identiteit van de site.

De hoge eisen vertalen zich in kwalitatief hoogwaardige gebouwen, met een duidelijke samenhang tussen constructiemethode, materialisatie en detaillering. In geen geval worden simpele, industriële ‘dozen’ ontwikkeld.

Het huidige containerpark is een uitdovende bestemming. Van zodra een nieuwe vestiging klaar is voor de verhuis van de huidige stel- en werkplaatsen, kan een nieuw containerpark opgericht worden aan de oostzijde van de buik, in een daarvoor voorziene zone Ce3 van ongeveer 5000m².

Het benzinestation is een functie die past binnen de onthaalzone, maar de huidige inplanting is vanuit ruimtelijk oogpunt gezien niet ideaal.

Figuur 58 | huidige locatie tankstation uit de ruimtelijke haalbaarheidsstudie P&R van studiebureau Technum

Figuur 59 | voorstel nieuwe locatie tankstation uit de ruimtelijke haalbaarheidsstudie P&R van studiebureau Technum

Het is wenselijk dat het benzinestation zich herlokaliseert op ongeveer dezelfde plek, maar zich beter integreert tegen/in/langs het parkeergebouw zoals uitgewerkt in het ontwerpend onderzoek voor een parkeergebouw op de Havanasite door studiebureau Technum.

5.3.2 DE BUIK

De buikzone voorziet in vier ontwikkelingsvelden, waarvan één de kazerne bevat (zone Ce2). Een tweede ontwikkelingsveld omvat de huidige loods M&N (zone Ce3) aan de Havanastraat. Ten noorden van deze loods is een derde ontwikkelingsveld (zone Ce3). Daar bevinden zich momenteel verschillende stel- en werkplaatsen van de stad. Tussen de kazerne en de A12 bevindt zich het vierde ontwikkelingsveld (zone De) waar momenteel ook nog grootschalige stel- en werkplaatsen van de stad gelegen zijn.

Het kazerne-complex kan een nieuwe stedelijke invulling krijgen. De grootste zone De met een grondoppervlakte van ongeveer 27.500 m² zal ingevuld worden met een grootschalige detailhandel en de twee kleinere velden binnen zone Ce3 worden voorbehouden voor stedelijke functies.

De ontwikkeling van het geschetste eindbeeld zal de komende jaren in beslag nemen. Zowel voor de huidige stedelijke stel- en werkplaatsen, als voor de politiediensten die er tijdelijk worden gecentraliseerd, wordt een verhuis naar een definitieve locatie voorbereid. De stel- en werkplaatsen zijn dus een uitdovend programma.

Volgens de huidige verwachting loopt de tijdelijke centralisatie van politiediensten af in 2019 waardoor dit deel van de site vanaf 2020 vrij komt. De nieuwe technische cluster noord voor de stedelijke stel- en werkplaatsen zou ook tegen 2019 in gebruik genomen worden. Hierna komt ruimte vrij voor de grootschalige detailhandel en voor een verplaatsing van het huidige containerpark in de ‘kop’zone naar zone Ce3 in de ‘buik’zone.

De S.B. Housmanskazerne heeft een monumentale, historische en architecturale waarde. Het behoud van de kazerne staat voorop waarbij verbouwingen en uitbreidingen mogelijk moeten zijn mits respect voor de historische waarde van het complex. De inpassing van op te richten gebouwen vraagt extra aandacht door de aanwezigheid van de kazerne.

5.3.3 DE STAART: open ruimte

De ontwikkeling van het geschetste eindbeeld voor de staart vraagt tijd. Van zodra de politiediensten verhuizen naar een definitief mastergebouw wordt ingezet op de eindfase: een open ruimte die aansluiting zoekt met het programma op de site en met de omgeving.

De nabijheid van het waardevolle natuurgebied Oude Landen van 100 ha waar de natuur door Natuurpunt Antwerpen Noord wordt beschermd en alle kansen krijgt, verlaagt de druk om in de groenzone van 7,5 ha binnen de contouren van het RUP Havana aan natuurontwikkeling en -bescherming te doen.

De groenzone binnen het RUP wordt aanzien als geleidelijke overgang en verbinding tussen de wijk Luchtbal en het natuurgebied Oude Landen, als stapsteen tussen het Laaglandpark in Merksem en de groenzone ten zuiden van de wijk Rozemaai. De groenzone is een scharnierplek tussen Ekeren, Merksem en Luchtbal.

Een bijkomende doelstelling is het voorzien van voldoende recreatieve- en sportfaciliteiten voor de drie woongebieden, zoals genoteerd in de ambities voor het Noorderpark in het structuurplan Antwerpen.

Tenslotte heeft de open ruimte een belangrijk functie met betrekking tot het bufferen van water. De gehele groenzone moet kunnen overstromen. Recente modellen hebben aangetoond dat deze zone bij een hoog klimaatscenario onder water kan komen te staan. Omdat overstromingen nooit helemaal kunnen uitgesloten worden dienen voorzorgen genomen te worden om het risico op wateroverlast tegen te gaan.

De zone wordt een open ruimte met lokale activiteiten zoals bijvoorbeeld sportinfrastructuur, een hondenlosloopzone en volkstuinen ter ondersteuning van het woonweefsel. Een goede landschappelijke inpassing van lokale activiteiten in de open ruimte is nodig.
Hekwerken tussen de verschillende open ruimte activiteiten worden zo veel mogelijk beperkt.

De fiets-o-strade langs de spoorlijn wordt doorheen de open ruimte en via de doorsteek voor zacht verkeer verbonden met de fietsinfrastructuur nabij het multimodaal knooppunt aan de Noorderlaan-Ekersesteenweg.