De Vlaamse regering heeft in 1993 een wet uitgevaardigd ⁵ waarin zij stellen dat de ontdekking, de bescherming en het behoud van archeologisch patrimonium van algemeen nut is. Dit betekent dat elke individuele eigenaar en gebruiker bepaalde verplichtingen heeft tegenover archeologie en men de werken en handelingen op zijn terrein kan stilleggen en vergunningen kan intrekken, als dit in het belang is van het archeologisch onderzoek. Volgens de wet heeft men als eigenaar twee plichten. De eerste is een meldingsplicht. Deze plicht zegt dat iedereen die een goed vindt waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat het een archeologisch monument is, dat hij binnen de drie dagen hiervan aangifte moet doen bij de administratie. De tweede verplichting die men heeft is een zorgplicht. Dit wil zeggen dat de eigenaar en gebruiker ervoor moet zorgen dat de archeologische monumenten die zich op hun gronden bevinden bewaard, beschermd en voor vernieling behoed moeten worden.

De binnenstad is de plaats waar de ontstaansgeschiedenis van de stad ligt. Dit is een locatie waar de grootste concentratie archeologische monumenten aanwezig zijn in de ondergrond. De sporen die bewaard zijn gebleven in de grond onder onze voeten vormen een soort bodemarchief. Het werk van de archeologen bestaat erin dit bodemarchief te "lezen" en zo de materiële geschiedenis van de stad en haar omgeving te leren kennen. In Vlaanderen heeft men zoals hierboven beschreven redelijk veel verplichtingen als eigenaar en bouwheer voor de bewaring en bescherming van deze sporen. Om u hierin bij te staan heeft de dienst Archeologie van de stad Antwerpen een archeologische advieskaart opgemaakt, die de waarschijnlijkheid van archeologische vondsten in de hele stad in kaart brengt, zodat u op voorhand als bouwheer kan inschatten wat de waarschijnlijkheid is dat u in uw project geconfronteerd zal worden met archeologisch waardevol materiaal.

Archeologische advieskaart Antwerpen

De binnenstad wordt hier bijna helemaal aangeduid als archeologisch onderzoeksgebied. Dit wil zeggen dat de ondergrond archeologische sites herbergt waarvan de locatie, omvang en aard gekend zijn. In deze zone is het zeer waarschijnlijk dat men archeologische vondsten blootlegt als men gaat graven in de bodem. Archeologisch (voor)onderzoek en archeologische begeleiding moeten dus geïntegreerd worden in de planning en het bouwproces. Om die redenen staat in het ruimtelijk uitvoeringsplan duidelijk vermeld dat bij elke bodemverstoring een voorafgaand archeologisch advies noodzakelijk is. Dit voorkomt een onverwachtse stopzetting van uw bouwprojecten.

Wanneer u een verbouwing doet die de ondergrond ongemoeid laat, is zo een advies uiteraard niet nodig, aangezien u zeker geen archeologische vondsten zal blootleggen.

Hoe gaat dit praktisch in zijn werk

Bij elke bodemverstoring dient archeologisch advies ingewonnen te worden in de eerste fase van de planning. In overleg met de archeologen wordt een bepaalde periode afgesproken en een bestek opgemaakt voor een archeologisch onderzoek voor de aanvang van de werken. Het archeologisch vooronderzoek zal gebeuren in verschillende stappen:

• • Het voorbereiden van het terrein: afgraven van de teelaarde of de verstoorde laag tot op het archeologisch leesbare niveau. Heel de zone die staat aangeduid en die verstoord zal worden wordt op deze manier voorbereid.

  • Selecteren van zones voor verder onderzoek

  • Het uitvoeren van het archeologisch onderzoek

  • Het vrijwaren van het terrein voor het vervolg van de werken.

Eventueel kan tijdens de verdere werkzaamheden gekozen worden voor het verder archeologisch begeleiden van de werken. Hoewel u bij het woord archeologie direct zult denken aan opgravingen, ligt de nadruk toch op behoud van de historische resten. De ondergrond zelf biedt immers de beste omstandigheden hiervoor. Samen met de dienst archeologie kan bijvoorbeeld besproken worden hoe met het gebruik van bepaalde funderingen de archeologische vondsten ondergronds bewaard kunnen blijven.

Inlichtingen:

Archeologie
Francis Wellesplein 1
Tel. 03 338 22 70