5.1 Visie

5.1.1 Algemene visie

Samen met het naastgelegen provinciaal domein Rivierenhof maken Ruggeveld en Silsburg deel uit van de Schijnvallei, een belangrijke groene vinger op grootstedelijk niveau die vanuit het buitengebied tot aan de stadsrand doordringt. In het Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen zijn Rivierenhof en Ruggeveld aangeduid als een bestaande, te herstructureren recreatieve cluster. Bovendien wil de Stad het sportieve imago van Ruggeveld versterken en hier een waar ‘sportpark’ creëren.

De visie die Stramien voor dit RUP uitwerkte is compatibel met de visie van het RSA. Het is de bedoeling dat de drie parken - Rivierenhof, Ruggeveld en Silsburg - samen één groot groengebied vormen, maar als stads- en recreatiepark onderling een verschillend, eigen karakter krijgen; waarbij Ruggeveld wordt uitgebouwd tot een hedendaags, actief sportpark met bovenlokale gerichtheid en Silsburg tot een park met lichtere vormen van recreatie, voornamelijk volkstuintjes, met eerder een lokale gerichtheid.

De vallei van het Groot Schijn is daarbij de drager van het geheel, de vallei is ruimtelijk en naar functioneren een zeer belangrijk element. Water is trouwens in al zijn vormen (rivier, vijvers, watervlakken, vochtige delen) in het studiegebied aanwezig en kan op verschillende manieren als een kwaliteit worden uitgebuit (recreatief, educatief, ecologisch). Tegenover de waterrijke gebieden staan de drogere gebieden die heel wat functies en infrastructuren kunnen opnemen.

Het is de wens van het District Deurne om functies die historisch te Ruggeveld zijn gegroeid hier ook te behouden, al dan niet op een andere plek, maar wel binnen de grenzen van het RUP. Dit geldt in het bijzonder voor de sportclubs en jeugdverenigingen die vandaag in het gebied Ruggeveld actief zijn en die dus binnen het gebied moeten kunnen blijven. Bovendien moet in het plangebied ruimte worden gezocht voor een aantal nieuwe functies als een (openlucht-) zwembad, sporthal en overdekte skipiste.

In Ruggeveld en Silsburg kunnen verschillende functies en recreatieve onderdelen worden geïntegreerd. De mate van en de manier waarop, dient goed gedoseerd.

Teveel, te verspreid, te verschillend leidt tot versnippering en het verloren gaan van de basis van beide onderdelen, de nieuwe parkachtige samenhang. Bundeling is noodzakelijk.

RUP Ruggeveld-Silsburg

figuur 41 Visie: algemeen

5.1.2 Basisconcepten

5.1.2.1 Herstel van de Schijnvallei en relaties met omliggende open ruimte gebieden

Water en de waterhuishouding zijn zeer belangrijke factoren in het gebied.

Het Groot Schijn is als sterk kronkelende rivier sterk ingedijkt. Hierdoor is het waterbufferend vermogen beperkt. In de toekomst dient dit bufferend vermogen ten minste behouden en liefst uitgebreid. Daarom wordt ernaar gestreefd om langsheen de oevers van het Groot Schijn en de Koude Beek ruimte te vrijwaren in functie van natuur- en landschapsontwikkeling en waterberging. Deze beboste stroken zullen als een groen lint de drie gebieden (Rivierenhof, Ruggeveld, Silsburg) met elkaar verbinden en de Schijnvallei in ere herstellen. Op die manier kan ook een link worden gelegd met het golfterrein ten oosten van Ruggeveld.

De Parkweg, de dreef die van oost naar west dwars door Rivierenhof loopt, wordt doorgetrokken in Ruggeveld. Op die manier wordt naast de Schijnvallei, een tweede, duidelijk afleesbare link gelegd tussen beide parken en een ruggengraat gecreëerd voor de herinrichting van Ruggeveld.

Een relatie tussen Ruggeveld en Silsburg ten zuiden enerzijds, en het open ruimte gebied Ertbrugge ten noorden anderzijds, kan worden gecreëerd door een duidelijke fiets- en wandelverbinding in een groen kader.

5.1.2.2 Bundeling van de sportinfrastructuur en parking te Ruggeveld

Vandaag leidt de verspreide sportinfrastructuur te Ruggeveld tot ruimtelijke versnippering. Het RUP voorziet een clustering van de voorzieningen, aansluitend bij bestaande stedelijke structuren zoals schoolcomplex en woongebied, makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Door bundeling van de harde recreatievormen kan de rest van het gebied worden geherwaardeerd als kwalitatieve groene ruimte.

Ook het parkeren wordt gecentraliseerd nabij de bebouwing, bereikbaar vanaf de Ruggeveldlaan en de August van de Wielelei, zodat 1 parking alle sportfaciliteiten kan bedienen. Dergelijke bundeling komt de ruimtelijke kwaliteit van het park ten goede.

figuur 42 Visie: bundeling

5.1.2.3 Duurzaamheid

De clustering van ‘harde’ sportvoorzieningen kan worden vertaald in 1 groot sportcomplex, waarin verschillende sporten en clublokalen ondergebracht worden, zodat de open ruimte maximaal gevrijwaard wordt. Naast zuinig ruimtegebruik moeten ook andere duurzame concepten en oplossingen op vlak van energie en waterhuishouding in dit complex geïntegreerd worden.

Zo kan bijvoorbeeld de warmte die vrijkomt bij koeling van de ijsschaats- en skipiste worden gebruikt voor opwarming van het zwembad. De velden gericht op competitiesport worden rond dit complex geconcentreerd.

figuur 43 Visie: detail

RUP Ruggeveld-Silsburg

| 76

Ruggeveld

Streefbeeld

• Doortrekking van de dreef van Rivierenhof als structurerend element voor de vernieuwde sportinfrastructuur en parkaanleg. De dreef als ruggengraat van het park.

• Ontwikkelen van een sportlandschap: bundelen van de harde sportinfrastructuur, geïntegreerd in een parklandschap met een zachte overgang naar het meer natuurlijke parkdeel.

• Ontwikkelen van een sportcomplex met bovenlokale uitstraling.

• Ruimte voor het Groot Schijn: ruimte voor natuur- en landschapsontwikkeling, ruimte voor waterberging.

Functionele ruimten

• Ruimte voor sport ten noorden van het Groot Schijn.

• Ruimte voor jeugd (mogelijkheden voor jeugd in heel het studiegebied, een nieuwe troef is de inrichting van een speelbos tussen het Groot Schijn en de E34).

• De bestaande begraafplaats (geïntegreerd in het park).

• Ruimte voor hondenclubs.

• Ruimte voor ontspanning (wandelen en fietsen).

• Ruimte voor een woonwagenpark.

Silsburg

Streefbeeld

• Silsburg wordt ingericht als een recreatief landschap:

  • tussen de Ruggeveldlaan en de Peter Benoitlaan: behoud van het bestaande recreatiegebied (voetbal, hondenkleuterschool, verenigingen, scouts).

  • tussen de Peter Benoitlaan, de Boterlaarbaan en de Koude Beek: een zacht recreatiegebied met ruimte voor klein vee, volkstuinen, fiets- en wandelpaden en de bestaande tennisclub.

• Ruimte voor de Koude Beek: ruimte voor natuur- en landschapsontwikkeling, ruimte voor waterberging.

Functionele ruimten

• Ruimte voor sport (beperkt).

• Ruimte voor jeugd (mogelijkheden voor jeugd in heel het studiegebied).

• Ruimte voor ontspanning (wandelen en fietsen).

• Ruimte voor volkstuinen (klein vee en volkstuinen Ruggeveld+Silsburg).

5.2 Programma

Het sportbeleid van de Stad Antwerpen stelde een indicatief programma op voor het studiegebied, gebaseerd op de bestaande concessies en theoretische modellen:

RUP Ruggeveld-Silsburg

| 79

5.2.1 Ruggeveld

Ruggeveld

Bron: collegebesluit 4 mei 2007.

Indicatief programma Ruggeveld

Type activiteit Clubs Toegekende infrastructuur per activiteit

Het volledige voetbalprogramma, waarbij alle bestaande clubs hun speel- en oefenvelden op Ruggeveld hebben, zal niet op Ruggeveld kunnen gerealiseerd worden. Er wordt bekeken of RFC Antwerp (3 speelvelden voor jeugdwerking)

in aanmerking komen voor een verhuis naar de Bosuil. Ook voor Racing Basket Antwerpen vzw wordt op Ruggeveld geen ruimte meer voorzien.

Indoor sneeuwpiste

In het Antwerpse is er vraag naar de bouw van een indoor skipiste met echte sneeuw, tegenover de bestaande verouderde borstel-/mattenpistes.

De nieuwe ski’s (carved) en skitechniek (grotere bochten aan een hogere snelheid) van de laatste jaren, vraagt om bredere en langere pistes (min 35m tegenover 25m breedte, min 200m tegenover 100m lengte).

Een realistisch programma van eisen voor een dergelijke moderne indoor sneeuwpiste is als volgt:

Indicatief programma indoor sneeuwpiste

Programma indoor sneeuwpiste Oppervlakte

Parking

In de bestaande toestand wordt in Ruggeveld zowat overal geparkeerd, wat de ruimtelijke kwaliteit van het gebied niet ten goede komt.

De middenberm van de Ruggeveldlaan biedt een grote parkeercapaciteit (parking buiten studiegebied). Ter hoogte van de ijsschaatsbaan, de skipiste en de rolschaatsbaan bevindt zich een parking met circa 185 parkeerplaatsen.

Bij de atletiekpiste is er parking voor een 70-tal wagens. Aan de ingang van de begraafplaats zijn er een 50-tal parkeerplaatsen. Verder wordt er in het gebied op diverse plaatsen (zoals bij de voetbalvelden, de hondenclubs, de jeugdverenigingen, ... ) wild geparkeerd.

Deze diffuse spreiding van het parkeren over het hele domein is vandaag moeilijk te kwantificeren. In het nieuwe concept komt het er op aan om het parkgebied op zich te vrijwaren van geparkeerde auto’s en tegelijk ook van de circulatie naar die verspreide plekken te elimineren.

RUP Ruggeveld-Silsburg

| 78

Dit zal de ruimtelijke kwaliteit en de belevingswaarde van het park sterk verhogen en is realiseerbaar door het groeperen van de parkeerfaciliteiten aan de rand van het park. Daarbij dient ook de capaciteit in verhouding aangepast, in functie van nieuwe bovenlokale functies zoals een openluchtzwembad en een indoor-skipiste.

5.2.2 Silsburg

Bron: collegebesluit 4 mei 2007.

Indicatief programma Silsburg

T

ype activiteit Clubs Toegekende infrastructuur per activiteit

Parking

In de bestaande toestand wordt er bij gebruik van de voetbalvelden geparkeerd langs de Peter Benoitlaan, op middenberm van de Ruggeveldlaan (parking buiten studiegebied) en op de toegang evenwijdig aan de snelweg, wat vooral storend is voor de fietsroute die hier langs loopt. Aan de overzijde van de volkstuinen ter hoogte van de Boterlaarbaan is er ook nog een parking voor een 20-tal wagens (parking buiten studiegebied). Voldoende parking dient geïntegreerd te worden in de herontwikkeling van het studiegebied. Ook hier wordt geopteerd voor het groeperen van de parkeermogelijkheden aan de rand van het gebied.

5.3 Randvoorwaarden ontwerp

Bijkomende randvoorwaarden die bij het ontwerp in overweging dienen te worden genomen:

5.3.1 Reserveringsstrook A102

In het oostelijk deel van Ruggeveld is er een reserveringsstrook voor de A102 van ongeveer 230m breed. Er bevinden zich vandaag geen specifieke functies in deze zone en ook in de toekomst zijn hier geen vaste constructies toegelaten.

5.3.2 Waterhuishouding en watertoets

De atletiekpiste te Ruggeveld ligt deels in natuurlijk overstromingsgebied, dus in de te herwaarderen Schijnvallei. Het behoud hiervan is in tegenstrijd met de uitgangspunten van het RUP (herstel van de Schijnvallei). Gelet op de afgegeven vergunning en de huidige ligging in dagrecreatiegebied volgens het gewestplan, lijkt het verdwijnen van de atletiekpiste echter niet realistisch. Er is zelfs uitbreiding gewenst met een tribune en binnenruimte voor atletiek. Deze wordt voorgesteld aan de noordzijde, verder verwijderd van het Schijn, met een beperkte tribune in een lichte constructie. De compensatiemaatregelen die in het gehele RUP zijn opgenomen in functiev an de ecologische en landschappelijke ontwikkeling van de hele Schijnvallei kunnen dit verantwoorden.

Volgens het overstromingsmodel van de Koude Beek vinden overstromingen in de vallei redelijk frequent plaats. Het is dus aangewezen om deze gebieden te vrijwaren. In deze zones kunnen geen ophogingen en constructies worden toegelaten. De bestaande tennisclub ligt in effectief overstromingsgevoelig gebied, de Koude Beek werd hier ingebuisd. De gebouwen van de club zijn gesitueerd op het grondgebied van de gemeente Wommelgem, daardoor kan binnen het RUP geen globale uitspraak gedaan worden. Ook hier gelden de compensatiemaatregelen voor de hele Koude Beekvallei als elementen voor het bestendigen van deze velden. Het is wenselijk de Koude Beek hier terug open te leggen.

RUP Ruggeveld-Silsburg

| 80

5.3.3 Mobiliteit en parkeren

Het RUP Ruggeveld-Silsburg voorziet de mogelijkheden voor herinrichting van het studiegebied als intensief sportpark. Aangezien het programma voor de invulling ervan nog niet volledig vaststaat, is een gedetailleerde mobiliteitsstudie op dit moment nog niet mogelijk. De kwantitatieve parkeerbehoefte moet later verder onderzocht worden, rekening houdend met het toekomstige gebruik en het bijbehorende bereikbaarheidsprofiel. In dit RUP wordt enkel het kader aangegeven waarbinnen de concrete uitwerking dient gesitueerd te worden. Dit kader houdt rekening met een maximale invulling, later zo nodig te verminderen bij een beperkte realisatie.

De mobiliteitsaanpak op zich vertrekt in elk geval van een maximale spreiding over de verschillende vervoersmodi, in combinatie met een stimulerend beleid naar openbaar vervoer, fietsers en voetgangers. In het plan zelf is bijzondere aandacht besteed aan de integratie van een verder uit te bouwen fiestsroutenetwerk, zowel recreatief als functioneel. Op die manier wordt de bereikbaarheid per fiets vanuit alle richtingen sterk in de hand gewerkt, wat zeker voor jeugdige sportbeoefenaars van groot belang is.

Daarnaast past de uitbouw van dit sportcomplex ook in de verdere ontwikkeling van het luik Openbaar Vervoer in het Masterplan Antwerpen.

Concreet bereidt De Lijn een dossier voor met het oog op de verlenging van de tramlijnen 8, 10 en 24, richting Borsbeek, Wommelgem en Wijnegem-Schilde.

In dat kader zou ook de bestaande metrokoker onder de Turnhoutsebaan afgewerkt en ingericht worden, teneinde de uitbouw van het regionale tramnet in oostelijke richting rond Antwerpen mogelijk te maken.

De actuele werkhypothesen vertrekken van een nieuwe verbinding van de tramlijn ten zuiden van het projectgebied (Stenenbrug-Herentalsebaan) naar Deurne-Noord, waar de lijn verder zou moeten lopen over de N12 naar Wijnegem en Schilde (en later naar Malle en Turnhout). Op die manier zou ook een interessante verbinding ontstaan tussen Deurne-Noord en Deurne-Zuid.

Verschillende mogelijke tracés worden onderzocht, zoals de mogelijke verbinding over de Ruggeveldlaan en een tracé doorheen het studiegebied (van aan de huidige terminus Silsburg, via het gebied Silsburg en Ruggeveld en een uit te bouwen ‘Park and Ride’ parking aan het rond punt met een verdere doortrekking achter de Makro door naar de Turnhoutsebaan.

Een derde tracé onderzoekt de R11 ‘militaire baan, oostgrens van het projectgebied.

Vanuit de redenering van het RUP, verdient het traject Ruggeveldlaan de eerste voorkeur, omdat zo de maximale ontsluiting met openbaar vervoer mogelijk wordt, ter hoogte van het sportcomplex zelf (grootste concentratie bestemmingen). Als een ander tracé gekozen wordt, is de tramhalte aan de Turnhoutsebaan de dichtstbijzijnde (nog altijd binnen de actieradius van 300 meter). De doorkruising van gebied (optie 2) lijkt vanuit ruimtelijk oogpunt en op vlak van milieu (Schijnvallei) minder aangewezen.

Het bereikbaarheidsprofiel voor autoverkeer is eveneens zeer goed en een bijkomende argumentatie voor de vestiging van dit complex op deze plaats. Met de Turnhoutsebaan aan de noordzijde en de Boterlaarbaan aan de zuidzijde is het gebied ontsloten door twee hoofdassen in het stedelijk mobiliteitsnetwerk. Bovendien is de aansluiting op het snelwegennetwerk ideaal, met het rondpunt van Wijnegem aan de oostzijde, de verbinding via de Boterlaarbaan naar de Ring van Antwerpen en de aansluitingen naar het noorden (Bisschoppenhoflaan). De Ruggeveldlaan die vandaag allesbehalve overbelast is, kan een vlotte toegankelijkheid garanderen naar het gebied zelf en naar de parkings.

De capaciteit van de parkings wordt bepaald door een onder- en een bovengrens. Als ondergrens wordt een capaciteit van 500 plaatsen voorgeschreven. Deze komt overeen met de huidige parkeercapaciteit in dit deel van het park (+/- 400 pp), vermeerderd met 25% (voorziening voor overige verspreide functies en beperkte uitbouw bijkomende faciliteiten).

RUP Ruggeveld-Silsburg

| 82

Als bovengrens worden 800 pp voorgesteld, voor het geval de uitbouw van het sportcomplex gemaximaliseerd wordt. In dat geval moet deze capaciteit volstaan voor het dagdagelijkse gebruik. Indien evenementen georganiseerd worden (bv kampioenschappen) en er veel extra publiek wordt aangetrokken, moet een evenementenplan opgesteld worden (met extra pendelbussen bv, of bijkomende frequenties van op iets verder afgelegen parkeerplaatsen (parkings Makro en Shoppingcentrum bv). Beide opties moeten tevens mee garanderen dat de publieke ruimte (Ruggeveldlaan) niet meer als parkeerruimte gebruikt wordt (zeker niet als de tramlijn hier wordt doorgetrokken).